شرایط گرفتن بچه از پرورشگاه سال ۱۴۰۳

متقاضیان فرزندخواندگی در سال ۱۴۰۳ می توانند با رعایت دقیق مجموعه شرایط عمومی و اختصاصی تعیین شده توسط سازمان بهزیستی و قوانین مربوطه، برای سرپرستی کودکان بی سرپرست یا بدسرپرست اقدام نمایند. این فرآیند که بر پایه قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست مصوب سال ۱۳۹۲ استوار است، نیازمند تأیید صلاحیت های اخلاقی، مالی، جسمی و روانی متقاضیان و همچنین رعایت مراحل قانونی از ثبت درخواست تا صدور حکم سرپرستی دائم از سوی دادگاه خانواده است.

فرزندخواندگی، به عنوان یک سازوکار قانونی و اجتماعی، نقش محوری در تأمین آینده ای روشن برای کودکان نیازمند سرپرست و همچنین تحقق آرزوی والدگری برای بسیاری از خانواده ها ایفا می کند. این اقدام فراتر از یک وظیفه اجتماعی، یک مسئولیت عمیق عاطفی و حقوقی است که نیازمند درک کامل ابعاد آن توسط متقاضیان است. درک شفاف و دقیق تمامی شرایط و مراحل این فرآیند، برای طی کردن آگاهانه و موفقیت آمیز مسیر فرزندخواندگی ضروری است. مقاله حاضر با هدف ارائه راهنمایی جامع و به روز، تمامی جنبه های قانونی، اجرایی و حقوقی مرتبط با اخذ سرپرستی کودکان از پرورشگاه ها و سازمان بهزیستی در سال ۱۴۰۳ را تشریح می کند تا متقاضیان با دیدی کامل و واقع بینانه وارد این مسیر شوند.

فرزندخواندگی چیست و تفاوت آن با سایر اشکال سرپرستی

فرزندخواندگی در نظام حقوقی ایران، رابطه ای است که به موجب حکم دادگاه و بر اساس قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست، میان کودک و سرپرست قانونی او برقرار می شود. این رابطه، از حیث حقوقی و اجتماعی، شباهت های بسیاری به رابطه پدر و فرزندی یا مادر و فرزندی طبیعی دارد، با این تفاوت که مبنای آن نسب خونی نیست، بلکه یک تصمیم قضایی و اداری است که مصلحت کودک را در اولویت قرار می دهد.

تفاوت اصلی فرزندخواندگی با سایر اشکال سرپرستی مانند نگهداری موقت، کفالت یا قیمومیت، در ماهیت دائم و فراگیر بودن آن است. در فرزندخواندگی، کودک به طور کامل در خانواده جدید ادغام شده و از تمامی حقوق و تکالیف مرتبط با فرزندان طبیعی (به جز موارد خاص مانند ارث) برخوردار می شود. این در حالی است که در نگهداری موقت یا کفالت، رابطه صرفاً حمایتی و معین است و به معنای انتقال دائم مسئولیت ها و حقوق والدینی نیست. قیمومیت نیز عمدتاً برای مدیریت امور مالی و حقوقی صغار یا محجورین بدون ولی قهری است و لزوماً به معنای پذیرش کامل کودک در خانواده قیم نیست.

هدف اصلی قانونگذار از تسهیل فرآیند فرزندخواندگی، تأمین محیطی امن، پایدار و پرمهر برای کودکان بی سرپرست یا بدسرپرست است که امکان بازگشت به خانواده اصلی خود را ندارند. این قانون تلاش می کند تا با ایجاد یک رابطه حقوقی مستحکم، زمینه های رشد و تربیت صحیح کودک را فراهم آورد و از تضییع حقوق اساسی او جلوگیری کند.

شرایط عمومی متقاضیان فرزندخواندگی در سال ۱۴۰۳

برای اخذ سرپرستی کودک از پرورشگاه در سال ۱۴۰۳، تمامی متقاضیان، صرف نظر از وضعیت تأهل یا داشتن فرزند، باید از یک سری شرایط عمومی مشخصی برخوردار باشند که این شرایط تضمین کننده صلاحیت لازم برای ایفای نقش والدگری هستند. این معیارها توسط سازمان بهزیستی و مراجع قضایی مورد ارزیابی دقیق قرار می گیرند تا مصلحت و منافع عالیه کودک به بهترین نحو تأمین شود.

تابعیت ایران

بر اساس قوانین جاری کشور، متقاضیان فرزندخواندگی باید دارای تابعیت جمهوری اسلامی ایران باشند. این شرط، تضمین کننده اجرای صحیح قوانین داخلی و تسهیل فرآیندهای اداری و حقوقی مرتبط با سرپرستی است.

صلاحیت اخلاقی و عدم سوءپیشینه

متقاضیان باید از حسن شهرت و صلاحیت اخلاقی لازم برخوردار باشند. این امر از طریق استعلام عدم سوءپیشینه کیفری مؤثر و همچنین تحقیقات محلی و مصاحبه های تخصصی توسط مددکاران اجتماعی بهزیستی احراز می شود. هرگونه سابقه کیفری که مانع از تربیت صحیح کودک شود یا نشان دهنده عدم پایداری اخلاقی باشد، می تواند به عنوان مانعی در این مسیر تلقی گردد. همچنین، عدم اعتیاد به هرگونه مواد مخدر، الکل یا قمار نیز از شروط اساسی است که با ارائه گواهی عدم اعتیاد از مراجع ذی صلاح اثبات می شود.

سلامت جسمی و روانی

والدین سرپرست باید از سلامت کامل جسمی و روانی برخوردار باشند تا توانایی نگهداری و تربیت صحیح کودک را داشته باشند. عدم ابتلا به بیماری های واگیردار صعب العلاج یا بیماری های روانی که مانع از ایفای مسئولیت های والدگری می شود، از جمله موارد حیاتی است. این صلاحیت از طریق معاینات پزشکی و روانپزشکی و ارائه گواهی از پزشکی قانونی تأیید می شود.

تمکن مالی

توانایی مالی کافی برای تأمین تمامی نیازهای اساسی، آموزشی، بهداشتی و رفاهی کودک، از جمله شروط مهم فرزندخواندگی است. متقاضیان باید با ارائه مدارک مربوط به وضعیت مالی، شغل و درآمد خود، این تمکن را اثبات کنند. هدف از این شرط، تضمین یک زندگی با کیفیت و بدون دغدغه های مالی برای کودک است.

سن متقاضیان

برای زوجین متقاضی، حداقل سن یکی از آن ها باید ۳۰ سال تمام باشد. در مورد زنان مجرد نیز، شرط حداقل سن ۳۰ سال تمام الزامی است. اگرچه شرط زیر ۵۰ سال برای زوجین اولویت محسوب می شود، اما قانون به طور صریح آن را محدود نکرده است.

اعتقاد به ادیان رسمی

متقاضیان باید به یکی از ادیان رسمی کشور شامل اسلام، مسیحیت، کلیمی یا زرتشتی اعتقاد داشته باشند. این شرط به منظور رعایت اصول فرهنگی و مذهبی جامعه و تطابق با زمینه تربیتی کودک است.

عدم حجر

هیچ یک از متقاضیان نباید از نظر قانونی محجور باشند؛ به این معنا که نباید به دلیل جنون، سفه یا صغر، از تصرف در اموال و حقوق خود محروم شده باشند.

مسکن مناسب و تعهدات دینی

داشتن مسکن مناسب با فضای کافی و محیطی سالم برای رشد و تربیت کودک، از دیگر شرایط ضروری است که از طریق بازدید مددکاران اجتماعی احراز می شود. همچنین، برای متقاضیان مسلمان، پایبندی به انجام واجبات دینی و ترک محرمات از شروط اخلاقی و مذهبی تلقی می شود.

شرایط اختصاصی متقاضیان بر اساس وضعیت خانوادگی

علاوه بر شرایط عمومی، قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست، شرایط اختصاصی را نیز بر اساس وضعیت تأهل و داشتن یا نداشتن فرزند برای متقاضیان فرزندخواندگی پیش بینی کرده است. این اولویت بندی ها و شرایط، با هدف بهینه سازی فرآیند واگذاری کودکان و تضمین بهترین مصلحت برای آن ها تدوین شده اند.

شرایط زوجین بدون فرزند (اولویت اول)

اولویت نخست برای سرپرستی کودکان، با زوجینی است که از نعمت فرزند بیولوژیکی محروم هستند. شرایط این دسته از متقاضیان عبارتند از:

1. گذشت حداقل ۵ سال از ازدواج: زوجین باید حداقل ۵ سال تمام از تاریخ ازدواجشان گذشته باشد و در این مدت صاحب فرزندی نشده باشند. این عدم فرزندآوری باید توسط پزشک متخصص مربوطه تأیید شود.
2. تشخیص قطعی عدم امکان باروری: حتی در صورتی که کمتر از ۵ سال از ازدواج گذشته باشد، اگر پزشک قانونی به طور قطعی عدم امکان باروری یکی یا هر دو زوج را تأیید کند، آن ها نیز می توانند در اولویت این دسته قرار گیرند.

هدف از این شرط، اطمینان از پایداری رابطه زناشویی و تصمیم جدی زوجین برای فرزندپذیری پس از گذراندن مدت زمان کافی و تأیید پزشکی است.

شرایط زوجین دارای فرزند (اولویت دوم)

زوجینی که از قبل دارای فرزند بیولوژیکی هستند، در اولویت دوم برای فرزندخواندگی قرار می گیرند. شرایط خاص این گروه به شرح زیر است:

1. شرط سنی: لااقل یکی از زوجین باید بالای ۳۰ سال تمام سن داشته باشد.
2. تناسب سنی: رعایت تناسب سنی بین فرزندان طبیعی و فرزندخوانده مورد درخواست از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این تناسب به منظور تسهیل سازگاری کودک جدید با خانواده و جلوگیری از مشکلات عاطفی یا تربیتی آتی لحاظ می شود.
3. محدودیت تعداد: در صورتی که خانواده از قبل دارای سه فرزند یا بیشتر باشد، معمولاً امکان سرپرستی تنها یک فرزندخوانده دیگر وجود دارد. استثناء در این مورد زمانی است که دو کودک مورد درخواست، خواهر و برادر باشند و خانواده قصد سرپرستی هر دو را داشته باشد، که در این صورت مصلحت کودکان در کنار هم ماندن، بر محدودیت تعداد ارجحیت دارد.

شرایط زنان مجرد (مطلقه، بیوه، دوشیزه – اولویت سوم)

قانون، امکان سرپرستی کودکان را برای زنان مجردی که از موقعیت اجتماعی و اقتصادی مطلوبی برخوردارند، نیز فراهم آورده است. این دسته از متقاضیان شامل زنان مطلقه، بیوه و دوشیزه بالای ۳۰ سال می شوند و شرایط خاصی دارند:

1. حداقل سن: متقاضی باید حداقل ۳۰ سال تمام سن داشته باشد.
2. موقعیت اجتماعی و اقتصادی مطلوب: توانایی مالی، شغلی و جایگاه اجتماعی مناسب برای تأمین تمامی ابعاد زندگی کودک ضروری است.
3. محدودیت جنسیت: بر اساس قوانین فعلی، زنان مجرد تنها امکان سرپرستی کودکان دختر را دارند. مگر در موارد خاص و با تشخیص دادگاه و سازمان بهزیستی که به مصلحت کودک باشد (مثلاً در مورد خواهر و برادر یا شرایط خاص پزشکی).
4. اطلاع رسانی در صورت ازدواج: در صورت ازدواج بعدی زن سرپرست، وی موظف است این موضوع را به دادگاه و سازمان بهزیستی اطلاع دهد. صلاحیت وی برای ادامه سرپرستی مجدداً مورد بررسی قرار گرفته و دادگاه با در نظر گرفتن مصلحت کودک، تصمیم نهایی را اتخاذ می کند.
5. مسکن مناسب: داشتن مسکن مستقل یا فضایی مناسب و کافی برای نگهداری و تربیت کودک در منزل خانواده (در صورت زندگی با بستگان) از شرایط الزامی است.

شرایط مردان مجرد

لازم به ذکر است که بر اساس قوانین فعلی کشور، مردان مجرد امکان سرپرستی دائم و قانونی کودکان را از طریق فرزندخواندگی ندارند. اگرچه این افراد می توانند به اشکال دیگری مانند حمایت مالی یا معنوی از طریق سازمان بهزیستی به کودکان بی سرپرست کمک کنند، اما رابطه حقوقی فرزندخواندگی برای آنان پیش بینی نشده است.

شرایط کودک برای فرزندخواندگی در سال ۱۴۰۳

علاوه بر شرایط متقاضیان، کودک نیز برای آنکه واجد شرایط فرزندخواندگی شناخته شود، باید دارای مشخصات و وضعیت حقوقی خاصی باشد. این شرایط عمدتاً بر عدم وجود سرپرست قانونی و صلاحیت دار و همچنین لزوم حمایت از کودک متمرکز است.

سن کودک

کودک مورد نظر برای فرزندخواندگی باید زیر ۱۶ سال سن داشته باشد. این محدودیت سنی به منظور تضمین فرصت کافی برای رشد و تربیت کودک در محیط خانواده جدید و شکل گیری پیوندهای عاطفی عمیق است.

وضعیت والدین اصلی

شرط اصلی برای واگذاری کودک به فرزندخواندگی، قطع رابطه سرپرستی با والدین اصلی اوست. این وضعیت می تواند به دلایل زیر باشد:

1. فوت والدین یا عدم شناسایی هویت آن ها: در صورتی که والدین کودک فوت کرده باشند و یا هویت آن ها به هیچ وجه مشخص نباشد.
2. عدم مراجعه والدین یا جد پدری یا وصی قانونی برای حداقل ۲ سال: اگر کودک به مراکز بهزیستی سپرده شده باشد و والدین اصلی، جد پدری یا وصی قانونی او برای مدت حداقل دو سال از زمان سپردن کودک به مرکز، برای سرپرستی یا احوالپرسی مراجعه نکرده باشند، کودک واجد شرایط فرزندخواندگی محسوب می شود.
3. تشخیص عدم صلاحیت والدین یا جد پدری یا وصی قانونی: حتی در صورت زنده بودن و مشخص بودن والدین اصلی، اگر بهزیستی و دادگاه عدم صلاحیت آن ها (مانند اعتیاد، سوءرفتار، زندانی بودن و غیره) را برای نگهداری و تربیت کودک تشخیص دهند، امکان واگذاری کودک به فرزندخواندگی فراهم می شود.

اولویت واگذاری

در فرآیند فرزندخواندگی، اولویت بندی خاصی برای واگذاری کودکان وجود دارد:

1. ابتدا، کودکان کاملاً بی سرپرست (کودکانی که والدین آن ها فوت کرده اند یا هویتشان مشخص نیست) در اولویت قرار می گیرند.
2. سپس، کودکان بدسرپرست که والدینشان صلاحیت نگهداری از آن ها را ندارند.
3. در نهایت، در صورتی که خویشاوندان درجه یک کودک واجد شرایط عمومی و اختصاصی فرزندخواندگی باشند، اولویت با آن ها خواهد بود. این اولویت به منظور حفظ ارتباط کودک با ریشه های خانوادگی و تسهیل سازگاری اوست.

مهم است که در تمامی مراحل، مصلحت عالیه کودک و نیازهای عاطفی، جسمی و روانی او در رأس تصمیم گیری ها قرار گیرد و تمامی شرایط با دقت و وسواس کامل مورد بررسی قرار گیرد.

مراحل گام به گام فرزندخواندگی از پرورشگاه/بهزیستی در سال ۱۴۰۳

فرآیند گرفتن سرپرستی کودک از پرورشگاه یا سازمان بهزیستی، یک مسیر قانونی و اداری چند مرحله ای است که نیازمند صبر، پیگیری و دقت متقاضیان است. آشنایی با این مراحل به شما کمک می کند تا با آمادگی کامل وارد این مسیر شوید.

۱. مراجعه به سازمان بهزیستی و ثبت درخواست اولیه

اولین گام برای متقاضیان فرزندخواندگی، مراجعه به اداره کل بهزیستی استان محل سکونت یا شهرستان خود است. در این مرحله، باید درخواست اولیه سرپرستی کودک را ثبت نموده و فرم های مربوطه را تکمیل کنید. در حال حاضر، برخی استان ها امکان ثبت درخواست اولیه را از طریق سامانه الکترونیکی بهزیستی نیز فراهم کرده اند که متقاضیان می توانند از این طریق نیز اقدام کنند.

۲. تشکیل پرونده و ارائه مدارک

پس از ثبت درخواست اولیه، نوبت به تشکیل پرونده و جمع آوری مدارک مورد نیاز می رسد. این مدارک شامل موارد متعددی است که تمامی جنبه های صلاحیت متقاضیان را پوشش می دهد. از جمله مهم ترین این مدارک می توان به شناسنامه و کارت ملی، سند ازدواج (برای زوجین)، گواهی عدم سوءپیشینه کیفری، گواهی سلامت جسمی و روانی از پزشکی قانونی، گواهی عدم اعتیاد، مدارک تمکن مالی و درآمدی، و سایر گواهی های لازم برای تایید صلاحیت اخلاقی اشاره کرد. تکمیل دقیق و به موقع این مدارک از اهمیت بالایی برخوردار است.

۳. بررسی اولیه و مصاحبه

در این مرحله، کارشناسان و مددکاران اجتماعی سازمان بهزیستی پرونده تشکیل شده را مورد بررسی قرار می دهند. مصاحبه های تخصصی با متقاضیان انجام می شود تا ابعاد مختلف شخصیت، انگیزه ها، انتظارات و توانمندی های آن ها برای والدگری ارزیابی شود. این مصاحبه ها به منظور شناخت عمیق تر از متقاضیان و اطمینان از آمادگی آن ها برای پذیرش مسئولیت سرپرستی کودک طراحی شده اند.

۴. تحقیقات محلی و بازدید از منزل

یکی از مراحل مهم و تعیین کننده، انجام تحقیقات محلی و بازدید از منزل متقاضیان توسط مددکاران اجتماعی بهزیستی است. در این بازدید، شرایط محیط زندگی، فضای مسکونی، روابط خانوادگی و اجتماعی، و همچنین آمادگی محیط برای حضور کودک مورد بررسی قرار می گیرد. این تحقیقات به بهزیستی کمک می کند تا از وجود یک محیط امن، سالم و پرمهر برای رشد کودک اطمینان حاصل کند.

۵. معرفی به دادگاه خانواده

پس از آنکه تمامی مراحل فوق با موفقیت طی شد و سازمان بهزیستی صلاحیت متقاضیان را تأیید کرد، پرونده تکمیل شده به همراه نظر کارشناسی به دادگاه خانواده محل سکونت متقاضی ارسال می شود. دادگاه، با در نظر گرفتن تمامی مدارک و گزارشات بهزیستی، رسیدگی قضایی را آغاز می کند.

۶. صدور حکم سرپرستی آزمایشی (۶ ماهه)

دادگاه خانواده، در ابتدا حکمی به نام «حکم سرپرستی آزمایشی» صادر می کند که مدت زمان آن ۶ ماه است. این دوره آزمایشی از اهمیت بالایی برخوردار است و به منظور ارزیابی دقیق تر سازگاری کودک با خانواده جدید و پایداری رابطه میان آن ها در نظر گرفته شده است. در طول این ۶ ماه، مددکاران بهزیستی موظف هستند حداقل ماهانه یک بار از خانواده بازدید کرده و گزارشی از وضعیت کودک و نحوه نگهداری و تربیت او تهیه کنند. هدف این نظارت مستمر، اطمینان از رضایت بخش بودن رابطه و حل مشکلات احتمالی در ابتدای مسیر است.

۷. صدور حکم سرپرستی دائم و شناسنامه جدید

در صورت اتمام موفقیت آمیز دوره آزمایشی و تأیید نهایی سازمان بهزیستی مبنی بر صلاحیت خانواده برای ادامه سرپرستی، دادگاه خانواده حکم قطعی و دائمی فرزندخواندگی را صادر می کند. با صدور این حکم، سرپرستان می توانند به اداره ثبت احوال مراجعه کرده و برای کودک شناسنامه جدیدی با نام و نام خانوادگی خود به عنوان پدر و مادر، صادر کنند. مطابق ماده ۲۲ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست، در شناسنامه جدید کودک، نام و نام خانوادگی سرپرستان به عنوان والدین درج می شود و در قسمت توضیحات شناسنامه، به حکم سرپرستی و همچنین نام والدین اصلی کودک (در صورت مشخص بودن) اشاره می گردد. این اقدام به منظور حفظ هویت کودک و حقوق قانونی اوست.

۸. نظارت پس از فرزندخواندگی

مسئولیت سازمان بهزیستی پس از صدور حکم دائم به پایان نمی رسد. این سازمان تا رسیدن کودک به سن قانونی (۱۸ سال تمام) و یا به طور معمول تا ۵ سال پس از فرزندخواندگی، بر وضعیت زندگی، نگهداری و تربیت او نظارت خواهد داشت. این نظارت ها به صورت دوره ای و با هدف اطمینان از تأمین مصلحت کودک و جلوگیری از بروز هرگونه مشکل انجام می شود.

نکات حقوقی و اجتماعی مهم پس از فرزندخواندگی

پس از طی مراحل قانونی و پذیرش سرپرستی کودک، مسائل حقوقی و اجتماعی مهمی مطرح می شود که آگاهی از آن ها برای والدین سرپرست ضروری است. این نکات به درک بهتر حقوق و تکالیف متقابل بین فرزندخوانده و سرپرستان کمک می کند.

حق ارث فرزندخوانده

یکی از مهمترین تفاوت های حقوقی فرزندخوانده با فرزندان طبیعی، مسئله ارث است. بر اساس نظام حقوقی ایران، فرزندخوانده به صورت طبیعی و قهری از والدین سرپرست خود ارث نمی برد. این موضوع به دلیل عدم وجود رابطه نسب خونی است که مبنای ارث در شرع و قانون مدنی است. با این حال، راهکارهایی برای بهره مندی فرزندخوانده از اموال سرپرستان وجود دارد:

1. وصیت: والدین سرپرست می توانند تا یک سوم از اموال خود را از طریق وصیت نامه برای فرزندخوانده خود وصیت کنند.
2. صلح عمری: همچنین، امکان صلح عمری (انتقال مالکیت مالی به فرزندخوانده در طول حیات سرپرست، با شرط حفظ حق انتفاع برای سرپرست تا زمان فوت) وجود دارد که با رعایت شرایط قانونی می تواند سهم بیشتری از اموال را به فرزندخوانده منتقل کند.

حق اولاد و سایر مزایای قانونی

فرزندخوانده مشمول دریافت حق اولاد و سایر مزایای قانونی مشابه فرزندان حقیقی می شود. بر اساس ماده ۸۶ قانون تأمین اجتماعی و قانون کار، فرزندخوانده در صورت رعایت شرایط لازم، مانند فرزند بیولوژیکی در نظر گرفته شده و تمامی مزایای قانونی مربوط به اولاد (از جمله کمک هزینه عائله مندی) به او تعلق می گیرد. این امر نشان دهنده حمایت قانونگذار از جایگاه فرزندخوانده در خانواده است.

نفقه فرزندخوانده

مسئولیت پرداخت نفقه به طور کامل بر عهده سرپرستان است. پس از صدور حکم قطعی فرزندخواندگی، والدین سرپرست از نظر قانونی مکلف به تأمین تمامی هزینه های زندگی کودک از جمله خوراک، پوشاک، مسکن، تحصیل، بهداشت و درمان هستند. این تکلیف مشابه نفقه فرزندان طبیعی است و نقض آن می تواند پیگرد قانونی داشته باشد.

حضانت فرزندخوانده بعد از طلاق سرپرستان

در صورتی که والدین سرپرست از یکدیگر طلاق بگیرند، مسئله حضانت فرزندخوانده مطرح می شود. تصمیم گیری در این خصوص بر عهده دادگاه خانواده است و دادگاه با اولویت قرار دادن مصلحت عالیه کودک و با توجه به گزارشات و توصیه های سازمان بهزیستی، تصمیم نهایی را اتخاذ می کند. در بسیاری از موارد، اگر فرزندخوانده دختر باشد، اولویت با مادرخوانده است، اما این امر قطعی نبوده و دادگاه تمامی جوانب را در نظر می گیرد.

فسخ فرزندخواندگی

فرزندخواندگی یک رابطه دائم است، اما تحت شرایط خاصی امکان فسخ آن نیز وجود دارد. این شرایط معمولاً در موارد زیر مطرح می شوند:

1. عدم توانایی سرپرستان در تأمین نیازها: اگر والدین سرپرست به هر دلیلی قادر به تأمین نیازهای اساسی کودک نباشند.
2. سوءرفتار: در صورت اثبات سوءرفتار، آزار و اذیت یا نادیده گرفتن کودک توسط سرپرستان.
3. عدم تمایل به ادامه رابطه به مصلحت کودک: اگر ادامه رابطه فرزندخواندگی به مصلحت کودک نباشد (تشخیص این امر با دادگاه و بهزیستی است).
4. کشف هویت والدین اصلی و درخواست بازگشت: در شرایطی که والدین اصلی کودک پس از سال ها هویتشان مشخص شده و با اثبات صلاحیت خود، تقاضای بازگشت فرزند را داشته باشند.

در تمامی موارد، تصمیم گیری درباره فسخ فرزندخواندگی بر عهده دادگاه خانواده است و مصلحت کودک همواره در اولویت اصلی قرار دارد.

پس دادن فرزندخوانده

موضوع «پس دادن فرزندخوانده» یک مسئله بسیار حساس و نادر است که تنها در چارچوب فسخ قانونی فرزندخواندگی معنا پیدا می کند. این اقدام معمولاً زمانی مطرح می شود که خانواده سرپرست با چالش های پیش بینی نشده و غیرقابل حل مواجه شده و یا بهزیستی پس از نظارت های لازم، ادامه سرپرستی را به مصلحت کودک تشخیص ندهد. در چنین شرایطی، قبل از هرگونه اقدامی، مشاوره روانشناختی و اجتماعی دقیق با متخصصان بهزیستی و روانشناسان کودک برای جلوگیری از آسیب های روحی به کودک و خانواده ضروری است.

نتیجه گیری: گامی مسئولانه به سوی آینده ای روشن

فرزندخواندگی، تصمیمی بزرگ و مسئولیت پذیرانه است که نه تنها مسیر زندگی یک کودک را دگرگون می سازد، بلکه به زندگی خانواده ای که او را به فرزندی می پذیرد نیز عمق و معنایی تازه می بخشد. در سال ۱۴۰۳، با توجه به قوانین و مقررات جاری در ایران، متقاضیان سرپرستی کودکان بی سرپرست و بدسرپرست، باید با آگاهی کامل از تمامی شرایط عمومی و اختصاصی، و همچنین مراحل قانونی این فرآیند، گام بردارند. از ثبت درخواست در سازمان بهزیستی و تکمیل دقیق مدارک، تا طی کردن دوره آزمایشی و دریافت حکم دائم سرپرستی از دادگاه خانواده، هر مرحله نیازمند صبر، عشق و پیگیری مستمر است.

آگاهی از نکات حقوقی مهمی نظیر عدم توارث قهری فرزندخوانده، تعلق حق اولاد و مسئولیت نفقه، به والدین سرپرست کمک می کند تا با دیدی واقع بینانه و کامل، تعهدات خود را ایفا کنند. این مسیر، علی رغم پیچیدگی های اداری و حقوقی، می تواند به ایجاد یک خانواده پایدار و پرمهر برای کودک و تجربه ای بی نظیر از والدگری برای سرپرستان منجر شود. در نهایت، توصیه می شود برای اطمینان از طی شدن صحیح تمامی مراحل قانونی و حقوقی، مشاوره با مددکاران اجتماعی سازمان بهزیستی و کارشناسان حقوقی متخصص در حوزه خانواده مورد توجه قرار گیرد.