۲۹ مرداد در دنیای علم چه خبر؟

تقویم علم؛

در این تقویم وقایع و رویدادهای مهم تاریخی مرتبط با علم و فناوری را مرور خواهیم کرد.

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آیت البرز، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۲۹ مرداد  برابر ۱۹ آگوست را ورق می‌زنیم.

***

پرتاب نخستین جاندارانی که زنده از فضا بازگشتند

۱۹ آگوست ۱۹۶۰ میلادی برابر با ۲۹ مرداد ۱۳۳۹ خورشیدی، فضاپیمای اسپوتنیک 5 شوروی با دو سگ به نام‌های بلکا (سنجاب) و استرلکا (تیر کوچک)، همراه با ۴۰ موش،۲ موش صحرایی و انواع گیاهان به مدار زمین پرتاب شد و سفر رفت و برگشت ایمن به فضا را آغاز کرد و پس از آن، این جانداران به اولین موجوداتی تبدیل شدند که زنده از فضا بازگشتند. پس از یک روز گردش در مدار، موشک عقبگرد فضاپیما شلیک شد و کپسول فرود در ۲۰ آگوست ۱۹۶۰به زمین بازگشت. پیش از این موفقیت، در ۳ نوامبر ۱۹۵۷، اتحاد جماهیر شوروی اسپوتنیک ۲ را با یک هاسکی سیبریایی به نام لایکا به فضا پرتاب کرد. لایکا چند روز بعد در فضا درگذشت. اما بازگشت بلکا و استرلکا سبب شد که در ۱۲ آوریل ۱۹۶۱، یوری گاگارین کیهان‌نورد شوروی به اولین انسانی تبدیل شود که به فضا سفر کرده است.

ویتامین آ.

۱۹ آگوست ۱۹۴۷ میلادی برابر با ۲۹ مرداد ۱۳۲۶ خورشیدی، دو شیمی‌دان هلندی به نام‌های یوزف فردیناند آرنس و دیوید آدریان ون دورپ اولین مسیر سنتز کامل ویتامین آ. را یافتند. کمی بعد، تیمی به سرپرستی اُ. ایسلر هم با استفاده از روشی مناسب‌تر برای تولید مقادیر تجاری، ویتامین آ. را سنتز کردند. سال ۱۹۱۳، توماس بی. آزبورن و لافایت مندل به‌طور تجربی با موش‌ها نشان دادند که کره حاوی عاملی برای رشد است. مارگریت دیویس و المر مک‌کالوم در همان سال کار آن دو را تایید کردند و همچنین یک ماده مغذی محلول در چربی را در چربی کره و روغن کبد ماهی کاد شناسایی کردند. این ویتامین باعنوان ویتامین آ. شناخته شد و ساختار شیمیایی آن را پل کارر در سال ۱۹۳۱ تعیین کرد.

داگرئوتایپ

۱۹ آگوست ۱۸۳۹ میلادی برابر با ۲۹ مرداد ۱۲۱۸ خورشیدی،، لویی داگر اختراع فرآیند عکاسی داگرئوتایپ را اعلام کرد. داگرئوتایپ اولین فرآیندی بود که امکان تثبیت شیمیایی تصویر را به‌عنوان یک تصویر دائمی فراهم می‌کرد. در ۷ ژانویه ۱۸۳۹ اعلامیه‌ای در مورد این کشف منتشر شد، اما جزئیاتش تا ۱۹ آگوست فاش نشد، در این تاریخ، فرایند داگرئوتایپ به طور عمومی اعلام شد و دولت فرانسه با خرید حقوق این فرآیند از لویی داگر، آن را آزادانه در اختیار جهان قرار داد. باوجوداین، این فرآیند فقط پنج روز زودتر در ۱۴ آگوست ۱۸۳۹ در انگلستان و ولز هم ثبت شده بود. برای ساخت تصویر با این روش، ابتدا باید یک ورق مسی با روکش نقره را مثل آینه صیقل داد و سطح آن با ماده‌ای حساس به نور پوشاند. سپس باید به روق نقره‌ای بخار ید داد تا لایه نازکی از یدور نقره روی آن قرار گیرد بعد این صفحه را درون دوربین می‌گذارند و عکس می‌گیرند.

جیمز وات

 ۱۹ آگوست ۱۸۱۹ میلادی برابر با ۲۹ مرداد ۱۱۹۸ خورشیدی، جیمز وات، مهندس و مخترع اسکاتلندی درگذشت. موتور بخار وات کمک قابل توجهی به انقلاب صنعتی کرد. سال ۱۷۶۳ او مدل موتور بخار نیوکامن متعلق به دانشگاه گلاسکو را تعمیر و آزمایش‌هایی را روی خواص بخار آغاز کرد. موتور نیوکامن از نظر طراحی ساده بود و از یک پمپ و یک فواره آب سرد برای متراکم‌کردن بخار استفاده می‌کرد. وات این طراحی را با افزودن رادیات مجزا و سامانه‌ای از سوپاپ‌ها بهبود بخشید تا پیستون پس‌از فرود به بالای سیلندر بازگردد. او در سال ۱۷۶۹ حق ثبت اختراع را برای رادیات مجزا به ثبت رساند و بعدها این موتور را با حرکت چرخشی تطبیق داد و آن را برای اهداف مختلف صنعتی مناسب ساخت و چرخ طیار و گاورنر را اختراع کرد.