نمونه دادخواست حصر وراثت

پس از فوت هر شخص، یکی از مهم ترین اقدامات قانونی برای تعیین تکلیف اموال و دارایی های او، دریافت گواهی حصر وراثت است. این گواهی سندی رسمی است که تعداد، مشخصات و نسبت وراث قانونی متوفی را با او مشخص می کند. تنظیم صحیح نمونه دادخواست حصر وراثت و طی مراحل قانونی آن، برای آغاز این فرآیند ضروری است و این مقاله راهنمایی جامع برای این منظور ارائه می دهد.

تثبیت وضعیت وراث و سهم الارث هر یک، مرحله ای حیاتی در مسیر تقسیم ترکه و انتقال قانونی دارایی ها محسوب می شود. بدون این گواهی، انجام بسیاری از امور حقوقی و مالی مرتبط با متوفی، از جمله انتقال سند املاک، برداشت از حساب های بانکی و دریافت حقوق بازنشستگی، عملاً ناممکن خواهد بود. درک دقیق فرآیند، از تنظیم نمونه دادخواست انحصار وراثت گرفته تا دریافت گواهی نهایی، به ورثه و ذینفعان کمک می کند تا این مراحل را با اطمینان و دقت بیشتری طی کنند. این راهنما با هدف ساده سازی این فرآیند پیچیده و ارائه اطلاعات کاربردی، گام به گام شما را در مسیر دریافت گواهی حصر وراثت همراهی خواهد کرد.

آشنایی با مفاهیم: حصر وراثت، گواهی حصر وراثت و دادخواست

پیش از ورود به جزئیات نحوه تنظیم دادخواست انحصار وراثت، لازم است با تعاریف و مفاهیم کلیدی این فرآیند آشنا شویم تا درک بهتری از مراحل پیش رو داشته باشیم.

گواهی حصر وراثت چیست؟

گواهی حصر وراثت یک سند حقوقی است که پس از فوت یک شخص، توسط مراجع قضایی صادر می شود. این گواهی، تعداد دقیق وراث قانونی متوفی، مشخصات کامل آن ها (مانند نام، نام خانوادگی، شماره ملی و نسبت با متوفی) و سهم الارث هر یک از اموال متوفی را تعیین و تصدیق می کند. هدف اصلی این گواهی، جلوگیری از ادعاهای احتمالی وراث قلابی و اطمینان از توزیع صحیح و قانونی دارایی ها (ترکه) میان وراث واقعی است. این سند برای انجام هرگونه اقدام حقوقی، مالی یا اداری مربوط به اموال متوفی، ضروری و پایه و اساس کلیه اقدامات بعدی محسوب می شود.

تفاوت حصر وراثت و دادخواست حصر وراثت

گرچه این دو اصطلاح اغلب به جای یکدیگر به کار می روند، اما تفاوت معنایی مهمی دارند:

• حصر وراثت: به کل فرآیند قانونی اطلاق می شود که طی آن وراث متوفی شناسایی و سهم الارث آن ها مشخص می گردد. این فرآیند شامل جمع آوری مدارک، تقدیم دادخواست، رسیدگی قضایی و نهایتاً صدور گواهی است.
• دادخواست حصر وراثت: به مستند قانونی کتبی گفته می شود که به عنوان اولین گام برای آغاز فرآیند حصر وراثت، توسط یکی از ذینفعان تقدیم مراجع قضایی می شود. این دادخواست شامل اطلاعات خواهان، خواندگان، خواسته و دلایل و منضمات است و به نوعی درخواست رسمی برای صدور گواهی حصر وراثت محسوب می شود.

انواع حصر وراثت: محدود و نامحدود

بسته به ارزش ترکه (مجموع اموال و دارایی های متوفی)، فرآیند حصر وراثت به دو نوع محدود و نامحدود تقسیم می شود که تفاوت های کلیدی در مراحل و مدت زمان دارند:

• حصر وراثت محدود: این نوع حصر وراثت زمانی انجام می شود که ارزش کل ترکه متوفی کمتر از مبلغ مشخصی باشد (در حال حاضر کمتر از ۵۰ میلیون تومان). در این حالت، نیازی به انتشار آگهی در روزنامه های کثیرالانتشار نیست و فرآیند با سرعت بیشتری انجام می شود. صدور گواهی حصر وراثت محدود معمولاً در شورای حل اختلاف انجام می گیرد.
• حصر وراثت نامحدود: اگر ارزش ترکه متوفی بیشتر از ۵۰ میلیون تومان باشد، حصر وراثت نامحدود انجام می شود. ویژگی اصلی این نوع، لزوم انتشار یک نوبت آگهی در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار است. این آگهی به منظور اطلاع رسانی به عموم وراث و ذینفعان احتمالی منتشر می شود تا در صورت وجود ادعا، بتوانند در مهلت مقرر (معمولاً یک ماه پس از انتشار آگهی) اعتراض خود را مطرح کنند. این مرحله زمان بیشتری را به فرآیند اضافه می کند.

معیار تشخیص نوع حصر وراثت، صرفاً ارزش تقریبی کل ترکه است. این ارزش در زمان تنظیم اظهارنامه مالیات بر ارث برآورد می شود، اگرچه نیازی به پرداخت مالیات بر ارث پیش از صدور گواهی نیست.

ویژگی	حصر وراثت محدود	حصر وراثت نامحدود
ارزش ترکه	کمتر از ۵۰ میلیون تومان	۵۰ میلیون تومان و بیشتر
نیاز به آگهی	خیر	بله (در روزنامه کثیرالانتشار)
مدت زمان	کوتاه تر	طولانی تر (به دلیل مهلت آگهی)
مرجع صدور	شورای حل اختلاف	شورای حل اختلاف

ذینفعان دادخواست حصر وراثت: چه کسانی می توانند اقدام کنند؟

برخلاف تصور رایج، فقط وراث قانونی نیستند که می توانند برای دریافت گواهی حصر وراثت اقدام کنند. قانون امور حسبی، دایره وسیع تری از افراد و نهادها را به عنوان ذینفع شناسایی کرده است که صلاحیت طرح دادخواست حصر وراثت را دارند. این افراد شامل موارد زیر هستند:

1. ورثه قانونی متوفی: تمامی وراث طبقات مختلف (همسر دائمی، فرزندان، نوه، پدر، مادر، پدربزرگ، مادربزرگ، خواهر، برادر، عمه، عمو، خاله و دایی) می توانند برای حصر وراثت اقدام کنند. حتی اگر یک نفر از وراث نیز دادخواست دهد، سایر وراث ملزم به همکاری هستند.
2. طلبکاران متوفی: اگر متوفی به شخصی بدهکار باشد و برای وصول طلب خود نیاز به شناسایی وراث و دارایی های متوفی باشد، طلبکار می تواند دادخواست حصر وراثت بدهد. این امر به آن ها کمک می کند تا از وجود ترکه و وراثی که مسئول پرداخت دیون هستند، مطلع شوند.
3. موصی له: شخصی که متوفی در وصیت نامه خود (وصیت تملیکی) بخشی از اموالش را برای او وصیت کرده است. موصی له برای اجرای وصیت و دریافت سهم خود، نیاز به گواهی حصر وراثت دارد.
4. وصی: شخصی که متوفی او را برای اداره یک سوم اموال خود (وصیت عهدی) یا اجرای یک وصیت خاص تعیین کرده است. وصی نیز برای انجام وظایف خود نیاز به این گواهی خواهد داشت.
5. شخصی که سهم الارث به او منتقل شده است: گاهی اوقات یکی از وراث، سهم الارث خود را به شخص دیگری (مثلاً به دلیل فروش یا صلح) منتقل می کند. در این صورت، شخص منتقل الیه برای تثبیت مالکیت و دریافت سهم خود می تواند دادخواست حصر وراثت دهد.

این موارد، مستند به ماده ۳۶۰ قانون امور حسبی است که به صراحت بیان می دارد: هر کسی که درخواست گواهی حصر وراثت می نماید باید سمت خود را با متوفی و علل و جهات آن را در دادخواست خود تصریح کند. این ماده قانونی، دایره ذینفعان را فراتر از صرفاً ورثه گسترش می دهد تا اطمینان حاصل شود که حقوق تمامی افراد مرتبط با ترکه متوفی حفظ گردد.

مرجع صالح برای رسیدگی به دادخواست حصر وراثت

شناخت مرجع قضایی صلاحیت دار برای رسیدگی به دادخواست حصر وراثت، از اهمیت بالایی برخوردار است تا از اتلاف وقت و سردرگمی جلوگیری شود.

شورای حل اختلاف، مرجع اصلی

در حال حاضر، مرجع اصلی و صلاحیت دار برای رسیدگی و صدور گواهی حصر وراثت، شورای حل اختلاف است. صلاحیت محلی این شورا نیز بر اساس آخرین محل اقامت دائمی متوفی تعیین می شود. به این معنا که دادخواست باید در شورای حل اختلافی مطرح شود که متوفی در آخرین دوره زندگی خود در آنجا اقامت داشته است. این امر به منظور تمرکز پرونده ها و دسترسی آسان تر به اطلاعات مربوط به متوفی در محل زندگی اوست. اگر متوفی در خارج از کشور اقامت داشته باشد یا محل اقامت دائمی مشخصی در ایران نداشته باشد، دادخواست در شورای حل اختلاف تهران مطرح می شود.

نقش دفاتر خدمات قضایی الکترونیک

امروزه، فرآیند ثبت دادخواست حصر وراثت به صورت الکترونیکی و از طریق دفاتر خدمات قضایی الکترونیک انجام می شود. این دفاتر واسطه ای میان متقاضیان و سیستم قضایی هستند. متقاضی با همراه داشتن مدارک لازم به یکی از این دفاتر مراجعه کرده و پس از تکمیل فرم های مربوطه و اسکن مدارک، دادخواست به صورت الکترونیکی ثبت و به شورای حل اختلاف صالح ارجاع داده می شود. این اقدام باعث تسهیل و تسریع در فرآیند ثبت دادخواست و کاهش مراجعات حضوری به مراجع قضایی شده است.

مدارک لازم برای تنظیم و تقدیم دادخواست حصر وراثت

جمع آوری و آماده سازی دقیق مدارک، گامی اساسی در مراحل دریافت گواهی انحصار وراثت است. نقص در مدارک می تواند به تأخیر در روند رسیدگی منجر شود. فهرست کامل مدارک به شرح زیر است:

• گواهی فوت متوفی: این گواهی توسط اداره ثبت احوال صادر می شود و تاریخ و علت فوت را مشخص می کند.
• اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی متوفی: برای احراز هویت و اطلاعات متوفی ضروری است.
• اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی تمامی ورثه: شناسنامه باید شامل تمامی صفحات و اطلاعات ازدواج و فرزندان باشد. این مدارک برای شناسایی دقیق وراث و نسبت آن ها با متوفی لازم است.
• اصل و کپی عقدنامه دائم (در صورت وجود همسر دائمی): برای اثبات رابطه زوجیت و تعیین سهم الارث همسر.
• فرم استشهادیه محضری: این فرم یکی از مهمترین مدارک است. باید توسط حداقل سه نفر از اشخاص مطلع از متوفی و وراث او امضا شود. این سه نفر باید در یک دفترخانه اسناد رسمی حاضر شده و در حضور سردفتر گواهی کنند که ورثه متوفی منحصر به افراد ذکر شده در دادخواست است و شخص دیگری به عنوان وارث وجود ندارد. امضای شهود باید در دفترخانه اسناد رسمی تأیید شود.
• وصیت نامه متوفی (در صورت وجود): اگر متوفی وصیت نامه ای داشته باشد، باید همراه با دادخواست ارائه شود تا در تقسیم ترکه لحاظ گردد.
• گواهی مالیات بر ارث (اظهارنامه مالیات بر ارث):
  

  نکته مهم: پس از تاریخ 1/1/1395، برای دریافت گواهی حصر وراثت نیازی به ارائه گواهی مالیات بر ارث نیست، اما اظهارنامه مالیات بر ارث همچنان باید تکمیل و تسلیم اداره امور مالیاتی مربوطه شود. تکمیل این اظهارنامه به معنی پرداخت مالیات نیست، بلکه صرفاً فهرستی از اموال متوفی برای ارزیابی مالیاتی است. گواهی تسلیم اظهارنامه مالیاتی برای دریافت گواهی انحصار وراثت ضروری است.

• مدارک مربوط به قیمومت (در صورت وجود وراث صغیر یا محجور): اگر در میان وراث، افراد صغیر (زیر ۱۸ سال) یا محجور (فاقد اهلیت قانونی) وجود داشته باشند، مدارک مربوط به قیم نامه آن ها باید ارائه شود.

آماده سازی این مدارک به صورت کامل و دقیق، گام نخست برای موفقیت در فرآیند حصر وراثت است.

نحوه تنظیم و نگارش دادخواست حصر وراثت (راهنمای گام به گام)

تنظیم دادخواست حصر وراثت باید با دقت و رعایت اصول حقوقی انجام شود. این دادخواست شامل بخش های مشخصی است که هر یک اطلاعات خاصی را طلب می کنند. در ادامه، ساختار کلی و نکات حقوقی انحصار وراثت در تکمیل هر بخش را تشریح می کنیم:

ساختار کلی یک دادخواست حصر وراثت

یک دادخواست استاندارد حصر وراثت معمولاً از بخش های زیر تشکیل شده است که باید با اطلاعات صحیح تکمیل گردند:

1. خواهان: مشخصات کامل یکی از وراث یا ذینفعان که تقاضای صدور گواهی را دارد (نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، تاریخ تولد، شغل، اقامتگاه).
2. خوانده: مشخصات کامل تمامی وراث دیگر متوفی. ذکر نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی و اقامتگاه تمامی ورثه الزامی است. حتی اگر یکی از ورثه دادخواست را تقدیم کند، سایر ورثه به عنوان خوانده در دادخواست ذکر می شوند تا گواهی به نام همه آن ها صادر شود.
3. وکیل یا نماینده قانونی: در صورتی که دادخواست توسط وکیل یا نماینده قانونی (مانند قیم) تقدیم می شود، مشخصات کامل آن ها در این بخش درج می گردد.
4. خواسته یا موضوع: عنوان خواسته باید صریح و مشخص باشد. برای دادخواست حصر وراثت، معمولاً عبارت تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت به کار می رود.
5. دلایل و منضمات دادخواست: لیستی دقیق از تمامی مدارک پیوست شده به دادخواست در این بخش ارائه می شود. این لیست شامل گواهی فوت، شناسنامه ها، کارت های ملی، عقدنامه، استشهادیه محضری، وصیت نامه (در صورت وجود) و گواهی تسلیم اظهارنامه مالیاتی است.
6. شرح دادخواست: این بخش، هسته اصلی دادخواست است که در آن، متقاضی به صورت موجز و دقیق، اطلاعات ضروری را شرح می دهد.

نکات کلیدی در تکمیل بخش های مختلف

• خواهان و خوانده: حتماً کد ملی و اقامتگاه دقیق (آدرس کامل) تمامی خواهان و خواندگان را درج کنید. این اطلاعات برای ابلاغ اوراق قضایی ضروری است.
• شرح دادخواست:
  • نام و نام خانوادگی، نام پدر، شماره شناسنامه، تاریخ تولد، تاریخ فوت، محل فوت و مذهب متوفی را با دقت و بر اساس مدارک شناسایی ذکر کنید.
  • فهرست کامل ورثه حین الفوت را با ذکر نام، نام خانوادگی، نام پدر، تاریخ تولد، شماره ملی، شماره شناسنامه و نسبت آن ها با متوفی (همسر دائمی، فرزند، پدر، مادر و غیره) و مذهبشان ارائه دهید.
  • تأکید کنید که متوفی ورثه دیگری ندارد تا عدم وجود وراث پنهان تصدیق شود.
  • در صورت وجود وصیت نامه، به آن اشاره کنید.
  • در نهایت، تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت را به صورت صریح مطرح نمایید.
• استفاده از عبارت پردازی حقوقی: سعی کنید از واژگان و عبارات رسمی و حقوقی مناسب استفاده کنید. لحن دادخواست باید کاملاً رسمی و معتبر باشد.

نمونه دادخواست حصر وراثت (قابل کپی و استفاده)

در ادامه، دو نمونه دادخواست حصر وراثت برای حالت های محدود و نامحدود ارائه می شود. لازم است این نمونه ها را با اطلاعات دقیق و خاص متوفی و ورثه خود تکمیل و شخصی سازی کنید. فراموش نکنید که بخش دلایل و منضمات باید دقیقاً بر اساس مدارکی که پیوست می کنید، تنظیم شود.

نمونه دادخواست حصر وراثت محدود

این نمونه دادخواست حصر وراثت برای زمانی است که ارزش ترکه متوفی کمتر از ۵۰ میلیون تومان بوده و نیازی به آگهی در روزنامه نیست.

خواهان:
  نام: [نام خواهان]
  نام خانوادگی: [نام خانوادگی خواهان]
  نام پدر: [نام پدر خواهان]
  کد ملی: [کد ملی خواهان]
  شماره شناسنامه: [شماره شناسنامه خواهان]
  تاریخ تولد: [تاریخ تولد خواهان]
  شغل: [شغل خواهان]
  اقامتگاه: [آدرس دقیق خواهان]

خوانده:
  (مشخصات تمامی وراث دیگر متوفی به ترتیب زیر درج شود. در صورت فوت خوانده، نام وی حذف و وراث او ذکر شود.)
  1. نام: [نام خوانده 1] نام خانوادگی: [نام خانوادگی خوانده 1] نام پدر: [نام پدر خوانده 1] کد ملی: [کد ملی خوانده 1] اقامتگاه: [آدرس دقیق خوانده 1] (نسبت با متوفی: [مثلاً همسر دائمی])
  2. نام: [نام خوانده 2] نام خانوادگی: [نام خانوادگی خوانده 2] نام پدر: [نام پدر خوانده 2] کد ملی: [کد ملی خوانده 2] اقامتگاه: [آدرس دقیق خوانده 2] (نسبت با متوفی: [مثلاً فرزند])
  (ادامه برای سایر ورثه)

وکیل یا نماینده قانونی: [در صورت وجود: نام و نام خانوادگی، شماره پروانه، اقامتگاه]

خواسته یا موضوع: تقاضای صدور گواهی حصر وراثت محدود

دلایل و منضمات دادخواست:
  1. گواهی فوت متوفی به شماره [شماره گواهی فوت] مورخ [تاریخ صدور گواهی فوت]
  2. رونوشت مصدق (کپی برابر اصل) شناسنامه و کارت ملی متوفی [نام متوفی]
  3. رونوشت مصدق شناسنامه و کارت ملی تمامی ورثه (شامل خواهان و خواندگان)
  4. رونوشت مصدق عقدنامه شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقدنامه] (در صورت وجود همسر دائمی)
  5. فرم استشهادیه محضری گواهی شده توسط [نام دفترخانه] به شماره [شماره ثبت] مورخ [تاریخ استشهادیه]
  6. گواهی تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث (موضوع ماده ۲۶ قانون مالیات های مستقیم)

ریاست محترم شورای حل اختلاف شهرستان [نام شهرستان آخرین اقامت متوفی]

با سلام و احترام،

به استحضار عالی می رساند، مرحوم [نام و نام خانوادگی متوفی] فرزند [نام پدر متوفی] به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه متوفی] صادره از [محل صدور شناسنامه متوفی] متولد [تاریخ تولد متوفی] در تاریخ [تاریخ فوت متوفی] در شهر [محل فوت متوفی] فوت نموده و به رحمت حق پیوسته است. محل آخرین اقامت دائمی ایشان در شهرستان [نام شهرستان] بوده است.
مرحوم [نام متوفی] پیرو مذهب [مذهب متوفی] بوده اند.
ورثه حین الفوت ایشان عبارتند از:
  1. آقای/خانم [نام و نام خانوادگی وارث 1] فرزند [نام پدر وارث 1] متولد [تاریخ تولد وارث 1] به شماره ملی [کد ملی وارث 1] صادره از [محل صدور شناسنامه وارث 1]، نسبت [مثلاً: همسر دائمی/فرزند].
  2. آقای/خانم [نام و نام خانوادگی وارث 2] فرزند [نام پدر وارث 2] متولد [تاریخ تولد وارث 2] به شماره ملی [کد ملی وارث 2] صادره از [محل صدور شناسنامه وارث 2]، نسبت [مثلاً: فرزند].
  (ادامه برای تمامی ورثه با ذکر نسبت دقیق)
نظر به اینکه متوفی ورثه دیگری غیر از اشخاص فوق الذکر ندارد و ارزش تقریبی ترکه ایشان کمتر از ۵۰ میلیون تومان می باشد، لذا با تقدیم این دادخواست و ضمائم آن، از محضر محترم تقاضای صدور گواهی حصر وراثت محدود مورد استدعاست.

با تشکر و احترام
[امضای خواهان]

نمونه دادخواست حصر وراثت نامحدود

این نمونه دادخواست حصر وراثت برای زمانی است که ارزش ترکه متوفی برابر یا بیشتر از ۵۰ میلیون تومان باشد و نیاز به آگهی در روزنامه است. تفاوت اصلی در نوع خواسته و ذکر ارزش ترکه است.

خواهان:
  نام: [نام خواهان]
  نام خانوادگی: [نام خانوادگی خواهان]
  نام پدر: [نام پدر خواهان]
  کد ملی: [کد ملی خواهان]
  شماره شناسنامه: [شماره شناسنامه خواهان]
  تاریخ تولد: [تاریخ تولد خواهان]
  شغل: [شغل خواهان]
  اقامتگاه: [آدرس دقیق خواهان]

خوانده:
  (مشخصات تمامی وراث دیگر متوفی به ترتیب زیر درج شود. در صورت فوت خوانده، نام وی حذف و وراث او ذکر شود.)
  1. نام: [نام خوانده 1] نام خانوادگی: [نام خانوادگی خوانده 1] نام پدر: [نام پدر خوانده 1] کد ملی: [کد ملی خوانده 1] اقامتگاه: [آدرس دقیق خوانده 1] (نسبت با متوفی: [مثلاً همسر دائمی])
  2. نام: [نام خوانده 2] نام خانوادگی: [نام خانوادگی خوانده 2] نام پدر: [نام پدر خوانده 2] کد ملی: [کد ملی خوانده 2] اقامتگاه: [آدرس دقیق خوانده 2] (نسبت با متوفی: [مثلاً فرزند])
  (ادامه برای سایر ورثه)

وکیل یا نماینده قانونی: [در صورت وجود: نام و نام خانوادگی، شماره پروانه، اقامتگاه]

خواسته یا موضوع: تقاضای صدور گواهی حصر وراثت نامحدود

دلایل و منضمات دادخواست:
  1. گواهی فوت متوفی به شماره [شماره گواهی فوت] مورخ [تاریخ صدور گواهی فوت]
  2. رونوشت مصدق (کپی برابر اصل) شناسنامه و کارت ملی متوفی [نام متوفی]
  3. رونوشت مصدق شناسنامه و کارت ملی تمامی ورثه (شامل خواهان و خواندگان)
  4. رونوشت مصدق عقدنامه شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقدنامه] (در صورت وجود همسر دائمی)
  5. فرم استشهادیه محضری گواهی شده توسط [نام دفترخانه] به شماره [شماره ثبت] مورخ [تاریخ استشهادیه]
  6. گواهی تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث (موضوع ماده ۲۶ قانون مالیات های مستقیم)
  7. وصیت نامه عادی/رسمی شماره [شماره وصیت نامه] مورخ [تاریخ وصیت نامه] (در صورت وجود)

ریاست محترم شورای حل اختلاف شهرستان [نام شهرستان آخرین اقامت متوفی]

با سلام و احترام،

به استحضار عالی می رساند، مرحوم [نام و نام خانوادگی متوفی] فرزند [نام پدر متوفی] به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه متوفی] صادره از [محل صدور شناسنامه متوفی] متولد [تاریخ تولد متوفی] در تاریخ [تاریخ فوت متوفی] در شهر [محل فوت متوفی] فوت نموده و به رحمت حق پیوسته است. محل آخرین اقامت دائمی ایشان در شهرستان [نام شهرستان] بوده است.
مرحوم [نام متوفی] پیرو مذهب [مذهب متوفی] بوده اند.
ورثه حین الفوت ایشان عبارتند از:
  1. آقای/خانم [نام و نام خانوادگی وارث 1] فرزند [نام پدر وارث 1] متولد [تاریخ تولد وارث 1] به شماره ملی [کد ملی وارث 1] صادره از [محل صدور شناسنامه وارث 1]، نسبت [مثلاً: همسر دائمی/فرزند].
  2. آقای/خانم [نام و نام خانوادگی وارث 2] فرزند [نام پدر وارث 2] متولد [تاریخ تولد وارث 2] به شماره ملی [کد ملی وارث 2] صادره از [محل صدور شناسنامه وارث 2]، نسبت [مثلاً: فرزند].
  (ادامه برای تمامی ورثه با ذکر نسبت دقیق)
نظر به اینکه متوفی ورثه دیگری غیر از اشخاص فوق الذکر ندارد و ارزش تقریبی ترکه ایشان بیش از ۵۰ میلیون تومان می باشد، لذا با تقدیم این دادخواست و ضمائم آن، از محضر محترم تقاضای صدور گواهی حصر وراثت نامحدود و انجام تشریفات قانونی از جمله انتشار آگهی در روزنامه کثیرالانتشار مورد استدعاست.

با تشکر و احترام
[امضای خواهان]

راهنمای شخصی سازی نمونه ها: هنگام استفاده از این نمونه ها، تمام اطلاعات داخل براکت [] را با داده های صحیح و به روز مربوط به متوفی و ورثه جایگزین کنید. دقت در این مرحله برای جلوگیری از هرگونه مشکل حقوقی یا تأخیر در روند رسیدگی بسیار مهم است.

مراحل پس از تقدیم دادخواست حصر وراثت

پس از اینکه نمونه دادخواست حصر وراثت را تکمیل و از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت کردید، فرآیند قانونی آغاز می شود. این مراحل به ترتیب زیر پیگیری می شوند:

1. ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: همانطور که پیشتر گفته شد، اولین گام پس از تنظیم دادخواست، ثبت آن در یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. در این مرحله، تمامی مدارک اسکن شده و اطلاعات دادخواست در سامانه قضایی کشور ثبت می شود.
2. ارجاع پرونده به شورای حل اختلاف: پس از ثبت الکترونیکی، پرونده به صورت سیستمی به شورای حل اختلاف صالح (بر اساس آخرین محل اقامت متوفی) ارجاع داده می شود. شماره پرونده و شماره شعبه رسیدگی کننده به متقاضی ابلاغ خواهد شد.
3. انتشار آگهی در روزنامه کثیرالانتشار (فقط برای حصر وراثت نامحدود):

   اگر دادخواست شما از نوع حصر وراثت نامحدود باشد (ارزش ترکه بیش از ۵۰ میلیون تومان)، شورای حل اختلاف دستور انتشار یک نوبت آگهی در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار را صادر می کند. در این آگهی، اطلاعات متوفی و ورثه و همچنین مهلتی یک ماهه برای اعتراض احتمالی دیگر اشخاص یا وراث اعلام می شود. پس از گذشت مهلت یک ماهه و در صورت عدم وجود هیچ گونه اعتراض، روند صدور گواهی ادامه می یابد.

4. جلسه رسیدگی در شورای حل اختلاف (در صورت لزوم): در برخی موارد، ممکن است شورای حل اختلاف برای بررسی صحت مدارک، حضور وراث یا شهود، یا رفع ابهامات، جلسه ای را تعیین کند. حضور در این جلسه برای متقاضیان و وراث ضروری است.
5. صدور گواهی حصر وراثت: پس از طی تمامی مراحل و اطمینان از صحت اطلاعات و عدم وجود معترض، شورای حل اختلاف، گواهی حصر وراثت را صادر و به متقاضی تحویل می دهد. این گواهی دربرگیرنده تمامی اطلاعات وراث و سهم الارث قانونی آن ها خواهد بود.

مدت زمان و هزینه های فرآیند حصر وراثت

یکی از سؤالات رایج متقاضیان، در مورد مدت زمان صدور گواهی انحصار وراثت و هزینه های مربوطه است. این موارد به نوع حصر وراثت و شرایط پرونده بستگی دارد.

مدت زمان تقریبی

• حصر وراثت محدود: معمولاً بین ۱ تا ۳ ماه زمان می برد. این زمان بسته به سرعت عمل دفاتر خدمات قضایی، شلوغی شورای حل اختلاف و کامل بودن مدارک متغیر است.
• حصر وراثت نامحدود: به دلیل لزوم انتشار آگهی در روزنامه کثیرالانتشار و مهلت یک ماهه اعتراض، حداقل بین ۲ تا ۴ ماه زمان نیاز دارد. این مدت ممکن است در صورت وجود نقص مدارک یا اعتراض، طولانی تر شود.

هزینه های مربوطه

هزینه دادخواست حصر وراثت شامل موارد زیر است:

• هزینه دادرسی: این هزینه بر اساس تعرفه مصوب قوه قضائیه تعیین می شود و معمولاً بسیار ناچیز است و بر اساس خواسته غیر مالی محاسبه می گردد.
• هزینه دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: این هزینه برای ثبت دادخواست و اسکن مدارک توسط دفاتر خدمات قضایی دریافت می شود.
• هزینه انتشار آگهی در روزنامه (فقط برای حصر وراثت نامحدود): این هزینه بر اساس تعرفه روزنامه کثیرالانتشار مربوطه محاسبه می شود و از سوی متقاضی پرداخت می گردد.
• هزینه استشهادیه محضری: هزینه تنظیم و گواهی استشهادیه در دفترخانه اسناد رسمی.

به طور کلی، هزینه های فرآیند حصر وراثت در مقایسه با ارزش ترکه و اهمیت حقوقی گواهی، نسبتاً پایین است.

کاربردهای گواهی حصر وراثت: پس از دریافت چه اقداماتی می توان انجام داد؟

پس از دریافت گواهی حصر وراثت، وراث می توانند اقدامات قانونی و مالی متعددی را برای تعیین تکلیف و انتقال اموال متوفی انجام دهند. این گواهی به عنوان یک سند رسمی، پایه و اساس تمامی این اقدامات است:

• برقراری حقوق بازنشستگی و بیمه متوفی: در صورتی که متوفی مستمری بگیر یا بیمه شده بوده باشد، وراث می توانند با ارائه این گواهی به سازمان های مربوطه (مانند سازمان تأمین اجتماعی، صندوق بازنشستگی)، برای برقراری مستمری یا دریافت غرامت بیمه اقدام کنند.
• ثبت و انتقال سند املاک، خودرو و سایر اموال: برای هرگونه انتقال مالکیت اموال منقول و غیرمنقول متوفی (مانند خانه، زمین، خودرو، سهام و اوراق بهادار) به نام وراث، ارائه گواهی حصر وراثت به دفاتر اسناد رسمی، سازمان ثبت اسناد و املاک، یا سازمان بورس ضروری است.
• دریافت وجوه از حساب های بانکی، سهام، اوراق قرضه و غیره: بانک ها و مؤسسات مالی بدون ارائه گواهی حصر وراثت، اجازه برداشت از حساب های متوفی یا انتقال سهام و اوراق قرضه به وراث را نخواهند داد. این گواهی میزان سهم هر وارث را برای پرداخت مشخص می کند.
• تقسیم ترکه و سایر امور مالی: برای تقسیم عادلانه و قانونی ترکه (اموال باقی مانده از متوفی) میان وراث، نیاز به گواهی حصر وراثت است. این گواهی مشخص می کند که چه کسانی و به چه نسبتی از ترکه ارث می برند. همچنین برای تسویه بدهی های متوفی به طلبکاران و یا دریافت مطالبات متوفی از دیگران، این گواهی کاربرد دارد.
• اقامه دعوی حقوقی به نام متوفی یا علیه متوفی: در صورت نیاز به طرح دعاوی حقوقی از سوی وراث به نمایندگی از متوفی یا در پاسخ به دعاوی طرح شده علیه متوفی، گواهی حصر وراثت، صلاحیت قانونی وراث را برای حضور در دادگاه تأیید می کند.

نکات حقوقی تکمیلی در مورد حصر وراثت

در کنار فرآیندهای اصلی، برخی نکات و چالش های حقوقی نیز در زمینه حصر وراثت وجود دارد که آشنایی با آن ها می تواند به ورثه کمک کند.

آخرین تغییرات قانونی در خصوص حصر وراثت

بر اساس مصوبات اخیر، از جمله برنامه هفتم توسعه، تلاش هایی برای هوشمندسازی و تسهیل فرآیند حصر وراثت در حال انجام است. پیش بینی می شود در آینده نزدیک، گواهی انحصار وراثت بدون نیاز به حضور فیزیکی ورثه و صرفاً بر اساس اطلاعات موجود در سامانه های دولتی، بلافاصله پس از ثبت فوت و در مدت زمان کوتاه تری (مثلاً ۲۰ روز) به ذینفعان ارسال گردد. همچنین، اطلاعات متوفی به صورت خودکار به سامانه های سازمان ثبت احوال، نیروی انتظامی، سازمان امور مالیاتی و بورس ارسال خواهد شد تا هماهنگی های لازم جهت امور پس از فوت سرعت یابد. این تغییرات، در صورت اجرا، به کاهش بروکراسی و تسریع در امور وراث کمک شایانی خواهد کرد.

چه کنیم اگر یکی از ورثه همکاری نکند؟

در صورتی که یکی از ورثه از ارائه مدارک خودداری کند یا حاضر به همکاری برای تقدیم دادخواست حصر وراثت نباشد، سایر وراث نگران نباشند. فقط کافی است یکی از ذینفعان (حتی یک نفر از وراث) دادخواست حصر وراثت را تقدیم کند و سایر ورثه را به عنوان خوانده در دادخواست خود ذکر نماید. مرجع قضایی از طریق ابلاغ قانونی، سایر وراث را مطلع خواهد ساخت و عدم همکاری آن ها مانع از صدور گواهی نخواهد شد.

آیا برای حصر وراثت حتماً به وکیل نیاز است؟

خیر، برای حصر وراثت اجباری به گرفتن وکیل نیست. ورثه یا ذینفعان می توانند شخصاً این فرآیند را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و شورای حل اختلاف پیگیری کنند. با این حال، در مواردی که پرونده پیچیدگی های خاصی دارد، مانند وجود وراث متعدد و گمشده، اختلافات بین وراث، وجود وصیت نامه های مبهم یا اموال در مناطق مختلف، بهره گیری از مشاوره حقوقی انحصار وراثت یا وکیل متخصص می تواند به سرعت و صحت انجام فرآیند کمک شایانی کند.

تفاوت حصر وراثت با تحریر ترکه و تقسیم ترکه

مفاهیم حصر وراثت، تحریر ترکه و تقسیم ترکه، گرچه مرتبط هستند اما از یکدیگر متمایزند:

• حصر وراثت: شناسایی و تعیین وراث و سهم الارث قانونی آن ها است.
• تحریر ترکه: به معنای تعیین دقیق دارایی ها (مثلاً اموال، مطالبات) و دیون (مثلاً بدهی ها، مالیات) متوفی است. این فرآیند معمولاً زمانی انجام می شود که ابهاماتی در خصوص اموال و بدهی های متوفی وجود دارد.
• تقسیم ترکه: فرآیند عملی و حقوقی تقسیم اموال باقی مانده از متوفی بین وراث پس از کسر دیون و وصایا است. این مرحله پس از حصر وراثت و در صورت لزوم، تحریر ترکه، انجام می شود.

هر یک از این فرآیندها، دادخواست های مخصوص به خود را دارند و می توانند به صورت جداگانه یا همزمان پیگیری شوند.

اشاره به سامانه های آنلاین مرتبط

در حال حاضر، بخش عمده فرآیند ثبت دادخواست حصر وراثت به صورت آنلاین از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود. اطلاعات مربوط به فوت نیز از طریق سامانه ثبت احوال قابل دسترسی است. هرچند سامانه کاملاً یکپارچه و دولتی برای تمامی مراحل حصر وراثت آنلاین هنوز به صورت کامل راه اندازی نشده، اما پیشرفت ها در این زمینه ادامه دارد.

نتیجه گیری: گامی محکم در مدیریت امور پس از فقدان

فرآیند حصر وراثت، هرچند ممکن است در نگاه اول پیچیده به نظر برسد، اما یک گام اساسی و ضروری برای تعیین تکلیف قانونی اموال متوفی و حفظ حقوق وراث است. با در دست داشتن یک نمونه دادخواست حصر وراثت معتبر و آگاهی از مدارک لازم برای حصر وراثت و مراحل دریافت گواهی انحصار وراثت، می توانید این مسیر را با اطمینان بیشتری طی کنید. دقت در تکمیل مدارک، رعایت جزئیات در نحوه تنظیم دادخواست انحصار وراثت و آگاهی از تفاوت های حصر وراثت محدود و نامحدود، کلید موفقیت در این فرآیند است. در صورت وجود هرگونه ابهام یا پیچیدگی، مشاوره حقوقی با متخصصین این حوزه می تواند راهگشای شما باشد تا با خیالی آسوده و در کوتاه ترین زمان ممکن، گواهی لازم را دریافت نمایید.