مثال های کاربردی جمله اسمیه | راهنمای کامل
چند مثال برای جمله اسمیه
جمله اسمیه در زبان عربی، ستون فقرات نحو محسوب می شود و جمله ای است که با اسم آغاز می گردد. این ساختار بنیادی، درک عمیقی از معنا و ترکیب جملات در این زبان اصیل فراهم می آورد. تسلط بر جمله اسمیه و ارکان آن، مبتدا و خبر، نه تنها برای دانش آموزان و دانشجویان زبان عربی ضروری است، بلکه برای هر علاقه مندی که به دنبال فهم کاربردی و دقیق متون عربی، از جمله قرآن کریم و احادیث شریف است، بنیادین تلقی می شود. در این مقاله، به تفصیل به بررسی ابعاد گوناگون جمله اسمیه می پردازیم و با ارائه مثال های متعدد و تحلیل دقیق آن ها، شما را در مسیر تسلط بر این مبحث یاری خواهیم داد.
جمله اسمیه چیست؟
جمله اسمیه در زبان عربی، نوعی از جمله است که همواره با یک اسم آغاز می شود. این اسم می تواند یک اسم ظاهر، یک ضمیر، یک اسم اشاره، یا یک اسم موصول باشد. شناسایی صحیح اسم آغازگر جمله، کلید تمایز جمله اسمیه از جمله فعلیه (که با فعل آغاز می شود) است. دو رکن اصلی و ضروری هر جمله اسمیه، مبتدا و خبر هستند که معنای کاملی را به شنونده یا خواننده منتقل می کنند. این دو رکن همواره مرفوع هستند، مگر در مواردی که نواسخ (افعال ناقصه یا حروف مشبهة بالفعل) وارد جمله شوند و اعراب آن ها را تغییر دهند.
ارکان اصلی جمله اسمیه: مبتدا و خبر
برای درک کامل ساختار جمله اسمیه، شناخت دقیق دو رکن اصلی آن، یعنی مبتدا و خبر، اهمیت فراوانی دارد. این دو جزء، رابطه ای تنگاتنگ با یکدیگر دارند و به تکمیل معنای یکدیگر می پردازند.
مبتدا: آغازگر جمله و موضوع خبر
مبتدا، اسمی است که جمله اسمیه با آن آغاز می شود و موضوع اصلی خبر را تعیین می کند. مبتدا همواره مرفوع است و معمولاً معرفه (شناخته شده) می باشد. در ادامه به انواع مبتدا با مثال های متعدد می پردازیم:
انواع مبتدا با مثال های متعدد
- اسم ظاهر: رایج ترین نوع مبتدا، اسمی است که به صورت کلمه مستقل و مشخص در ابتدای جمله ظاهر می شود.
| مثال عربی | اعراب و تحلیل | ترجمه فارسی |
|---|---|---|
| اَلطّالِبُ مُجتَهِدٌ. | اَلطّالِبُ: مبتدا و مرفوع به ضمه ظاهره. | دانش آموز کوشاست. |
| اَلعِلْمُ نورٌ. | اَلعِلْمُ: مبتدا و مرفوع به ضمه ظاهره. | دانش، نور است. |
| اَلمُعَلِّمانِ حاضِرانِ. | اَلمُعَلِّمانِ: مبتدا و مرفوع به الف (چون مثنی است). | دو معلم حاضرند. |
| اَلمُهَندِسونَ ماهرونَ. | اَلمُهَندِسونَ: مبتدا و مرفوع به واو (چون جمع مذکر سالم است). | مهندسان ماهرند. |
| اَلطّالِباتُ نَشيطاتٌ. | اَلطّالِباتُ: مبتدا و مرفوع به ضمه ظاهره (چون جمع مؤنث سالم است). | دانش آموزان (دختر) فعالند. |
- ضمیر منفصل: ضمایر منفصل (مانند هُوَ، هِيَ، أَنتَ، أَنا) می توانند در جایگاه مبتدا قرار گیرند. این ضمایر مبنی هستند، لذا اعراب آن ها محلی (محلاً مرفوع) است.
| مثال عربی | اعراب و تحلیل | ترجمه فارسی |
|---|---|---|
| هُوَ صادِقٌ. | هُوَ: ضمیر منفصل، مبنی بر فتح، محلاً مرفوع و مبتدا. | او راستگو است. |
| أَنتُم ناجِحونَ. | أَنتُم: ضمیر منفصل، مبنی بر سکون، محلاً مرفوع و مبتدا. | شما (مذکر جمع) موفق هستید. |
| هِيَ تَقرَأُ الكِتابَ. | هِيَ: ضمیر منفصل، مبنی بر فتح، محلاً مرفوع و مبتدا. | او (مؤنث) کتاب را می خواند. |
| نَحنُ مُسْلِمونَ. | نَحنُ: ضمیر منفصل، مبنی بر ضمه، محلاً مرفوع و مبتدا. | ما مسلمان هستیم. |
- مصدر مؤول: ترکیبی از «أَن» ناصبه + فعل مضارع، یا «ما» مصدریه + فعل، که تأویل به مصدر صریح می شود و در جایگاه مبتدا قرار می گیرد.
| مثال عربی | اعراب و تحلیل | ترجمه فارسی |
|---|---|---|
| وَ أَن تَصوموا خَیرٌ لَکُم. (آیه قرآن کریم) | أَن تَصوموا: مصدر مؤول (تأویل به صِيامُكُم)، محلاً مرفوع و مبتدا. | و روزه گرفتن برای شما بهتر است. |
| أَن تَعلَمَ واجِبٌ عَلَیکَ. | أَن تَعلَمَ: مصدر مؤول (تأویل به عِلمُکَ)، محلاً مرفوع و مبتدا. | اینکه بدانی، بر تو واجب است. |
خبر: تکمیل کننده معنای مبتدا
خبر، کلمه یا گروهی از کلمات است که معنای مبتدا را کامل می کند و اطلاعات جدیدی درباره آن ارائه می دهد. خبر نیز همواره مرفوع است و معمولاً از نظر جنس و عدد با مبتدا مطابقت دارد، به خصوص در خبر مفرد. خبر بر خلاف مبتدا می تواند به صورت جمله یا شبه جمله نیز ظاهر شود. در ادامه به انواع خبر با مثال های فراوان و تحلیل دقیق می پردازیم:
انواع خبر با مثال های غنی و اعراب
- خبر مفرد: خبری که یک کلمه باشد و نه فعل و نه شبه جمله. منظور از مفرد در اینجا، عدم ترکیب با جمله یا شبه جمله است، نه مفرد بودن از نظر عدد (می تواند مثنی یا جمع باشد).
| مثال عربی | اعراب و تحلیل | ترجمه فارسی |
|---|---|---|
| اَلمُعَلِّمَةُ مَسرورَةٌ. | مَسرورَةٌ: خبر و مرفوع به ضمه ظاهره. (مطابقت در جنس و عدد با مبتدا) | معلم (مونث) شاد است. |
| اَلمُؤمِنونَ صادِقونَ. | صادِقونَ: خبر و مرفوع به واو (چون جمع مذکر سالم است). | مؤمنان راستگو هستند. |
| اَلبِنتانِ جَمیلَتانِ. | جَمیلَتانِ: خبر و مرفوع به الف (چون مثنی است). | دو دختر زیبا هستند. |
| اَلکِتابُ مُفیدٌ. | مُفیدٌ: خبر و مرفوع به ضمه ظاهره. | کتاب مفید است. |
| اَلصَّبْرُ مِفتاحُ الفَرَجِ. | مِفتاحُ: خبر و مرفوع به ضمه ظاهره. | صبر، کلید گشایش است. |
- خبر جمله: خبری که خودش یک جمله کامل (اسمیه یا فعلیه) باشد. این نوع خبر اعراب محلی دارد و همواره ضمیری به مبتدا برمی گرداند.
خبر جمله فعلیه: جمله ای که با فعل شروع می شود و نقش خبر را ایفا می کند.
| مثال عربی | اعراب و تحلیل | ترجمه فارسی |
|---|---|---|
| عَلِيٌّ يَخرُجُ مِنَ الصَّفِّ. | يَخرُجُ مِنَ الصَّفِّ: جمله فعلیه، محلاً مرفوع و خبر برای علیٌّ. (فاعل یخرج ضمیر مستتر هو است که به علی برمی گردد.) | علی از کلاس خارج می شود. |
| اَلطّالِبَةُ جَلَسَتْ عَلَی الْأَرضِ. | جَلَسَتْ عَلَی الْأَرضِ: جمله فعلیه، محلاً مرفوع و خبر برای الطّالبةُ. (فاعل جلست ضمیر مستتر هی است که به الطالبة برمی گردد.) | دانش آموز بر روی زمین نشست. |
| اَلشَّمسُ تَطلَعُ مِنَ الشَّرقِ. | تَطلَعُ مِنَ الشَّرقِ: جمله فعلیه، محلاً مرفوع و خبر. (فاعل تطلع ضمیر مستتر هی به الشمس برمی گردد.) | خورشید از شرق طلوع می کند. |
| اَلرِّجالُ يَذهَبونَ إلَى الْمَسجِدِ. | يَذهَبونَ إلَى الْمَسجِدِ: جمله فعلیه، محلاً مرفوع و خبر. (فاعل یذهبون واو جمع است که به الرجال برمی گردد.) | مردان به مسجد می روند. |
خبر جمله اسمیه: جمله ای که با اسم آغاز می شود و نقش خبر را ایفا می کند. این جمله نیز دارای یک ضمیر رابط است که به مبتدای اصلی برمی گردد.
| مثال عربی | اعراب و تحلیل | ترجمه فارسی |
|---|---|---|
| اَلعِلمُ نورُهُ ساطِعٌ. | نورُهُ ساطِعٌ: جمله اسمیه، محلاً مرفوع و خبر برای العلمُ. (نوره مبتدای دوم و ساطع خبر دوم است. ضمیر ه در نوره به العلم برمی گردد.) | دانش، نورش درخشان است. |
| اَلکِتابُ صَفَحاتُهُ کَثیرَةٌ. | صَفَحاتُهُ کَثیرَةٌ: جمله اسمیه، محلاً مرفوع و خبر. (ضمیر ه در صفحاته به الکتاب برمی گردد.) | کتاب، صفحاتش زیاد است. |
| اَلطّالِبُ خُلقُهُ حَسَنٌ. | خُلقُهُ حَسَنٌ: جمله اسمیه، محلاً مرفوع و خبر. (ضمیر ه در خلقه به الطالب برمی گردد.) | دانش آموز، اخلاقش نیکوست. |
- خبر شبه جمله: خبری که از جار و مجرور (حرف جر + اسم مجرور) یا ظرف (زمان و مکان) تشکیل شده باشد. این نوع خبر نیز اعراب محلی دارد.
خبر شبه جمله (جار و مجرور):
| مثال عربی | اعراب و تحلیل | ترجمه فارسی |
|---|---|---|
| اَلکِتابُ فِی الحَقیبَةِ. | فِی الحَقیبَةِ: جار و مجرور، محلاً مرفوع و خبر. | کتاب در کیف است. |
| عَلِيٌّ فِي الصَّفِّ. | فِي الصَّفِّ: جار و مجرور، محلاً مرفوع و خبر. | علی در کلاس است. |
| اَلتُّفاحُ عَلَى الشَّجَرَةِ. | عَلَى الشَّجَرَةِ: جار و مجرور، محلاً مرفوع و خبر. | سیب بر روی درخت است. |
خبر شبه جمله (ظرف زمان و مکان):
| مثال عربی | اعراب و تحلیل | ترجمه فارسی |
|---|---|---|
| اَلطّائِرُ فَوقَ الشَّجَرَةِ. | فَوقَ الشَّجَرَةِ: ظرف مکان، محلاً مرفوع و خبر. | پرنده بالای درخت است. |
| اَلصَّفُّ صَباحاً. | صَباحاً: ظرف زمان، محلاً مرفوع و خبر. | کلاس صبح است. |
| اَلاِمتِحانُ غَداً. | غَداً: ظرف زمان، محلاً مرفوع و خبر. | امتحان فرداست. |
نکات مهم و تکمیلی در مورد جمله اسمیه
علاوه بر ارکان اصلی مبتدا و خبر، در زبان عربی نکات ظریفی وجود دارد که تسلط بر آن ها، فهم دقیق تر جمله اسمیه را ممکن می سازد. در این بخش به برخی از این نکات تکمیلی می پردازیم.
موارد تقدیم خبر بر مبتدا
در حالت عادی، مبتدا مقدم بر خبر است، اما در برخی موارد خاص، خبر بر مبتدا مقدم می شود که این پدیده از اهمیت بالایی برخوردار است:
- وقتی خبر کلمه پرسشی باشد: اگر خبر یک کلمه پرسشی (مانند کیف، أین، متی) باشد، واجب است که بر مبتدا مقدم شود.
| مثال عربی | تحلیل و اعراب | ترجمه فارسی |
|---|---|---|
| كَيفَ حالُكَ؟ | كَيفَ: اسم استفهام، مبنی بر فتح، محلاً مرفوع و خبر مقدم. حالکَ: مبتدای مؤخر و مرفوع. | حالت چطور است؟ |
| أَينَ کِتابُکَ؟ | أَينَ: اسم استفهام، مبنی بر فتح، محلاً مرفوع و خبر مقدم. کتابکَ: مبتدای مؤخر و مرفوع. | کتابت کجاست؟ |
- وقتی خبر جار و مجرور یا ظرف باشد و مبتدا نکره باشد: در این حالت، برای تکمیل معنا و رعایت زیبایی کلام، خبر بر مبتدا (که نکره است) مقدم می شود.
| مثال عربی | تحلیل و اعراب | ترجمه فارسی |
|---|---|---|
| فِي البَيتِ رَجُلٌ. | فِي البَيتِ: جار و مجرور، محلاً مرفوع و خبر مقدم. رَجُلٌ: مبتدای مؤخر و مرفوع (نکره). | مردی در خانه است. |
| عِندَنَا ضَيفٌ. | عِندَنَا: ظرف مکان (عند) + ضمیر متصل (نا)، محلاً مرفوع و خبر مقدم. ضَيفٌ: مبتدای مؤخر و مرفوع (نکره). | مهمانی نزد ماست. |
- وقتی مبتدا دارای ضمیری باشد که به خبر برمی گردد: در این صورت، خبر باید مقدم شود تا مرجع ضمیر (که خبر است) قبل از خود ضمیر ذکر شود.
| مثال عربی | تحلیل و اعراب | ترجمه فارسی |
|---|---|---|
| لِلکِتابِ فَوائِدُهُ. | لِلکِتابِ: جار و مجرور، محلاً مرفوع و خبر مقدم. فَوائِدُهُ: مبتدای مؤخر و مرفوع (ضمیر ه به الکتاب برمی گردد). | کتاب فوایدش را دارد. (فواید برای کتاب است.) |
اعراب محلی مبتدا و خبر
اعراب محلی به حالتی گفته می شود که کلمه به دلیل مبنی بودن یا ساختار جمله ای خود، حرکت اعرابی ظاهری را نمی پذیرد، اما در محل اعرابی مشخصی قرار دارد. در جمله اسمیه، این پدیده برای مبتدا و خبر در موارد زیر رخ می دهد:
- اعراب محلی مبتدا:
- ضمایر: تمامی ضمایر (منفصل، متصل، مستتر) مبنی هستند و اگر در جایگاه مبتدا قرار گیرند، محلاً مرفوع می باشند. مثال: هُوَ عالِمٌ (هُوَ: محلاً مرفوع).
- اسم های اشاره: اکثر اسم های اشاره مبنی هستند و در جایگاه مبتدا محلاً مرفوع می شوند. مثال: هذا کِتابٌ (هذا: محلاً مرفوع).
- اسم های موصول: اسم های موصول نیز اغلب مبنی هستند و در جایگاه مبتدا اعراب محلی می گیرند. مثال: الَّذی يَدرُسُ يَنجَحُ (الَّذی: محلاً مرفوع).
- اعراب محلی خبر:
- جمله فعلیه: اگر خبر به صورت جمله فعلیه بیاید، کل آن جمله محلاً مرفوع است. مثال: اَلطّالِبُ يَكتُبُ الدَّرسَ (يكتب الدرس: محلاً مرفوع).
- جمله اسمیه: اگر خبر به صورت جمله اسمیه بیاید، کل آن جمله محلاً مرفوع است. مثال: اَلحَديقَةُ أَزهارُها جَميلَةٌ (أزهارها جمیلة: محلاً مرفوع).
- شبه جمله (جار و مجرور یا ظرف): اگر خبر شبه جمله باشد، محلاً مرفوع است. مثال: اَلطَّعامُ فِي المَطبَخِ (في المطبخ: محلاً مرفوع). اَلاِجتماعُ بَعدَ الظُّهرِ (بعد الظهر: محلاً مرفوع).
جمله اسمیه با نواسخ (اجمالی)
نواسخ کلماتی هستند که بر سر جمله اسمیه وارد می شوند و اعراب مبتدا و خبر را تغییر می دهند. آشنایی اجمالی با آن ها در درک کامل جمله اسمیه اهمیت دارد:
- افعال ناقصه (مانند کان، صار، لیس): مبتدا را مرفوع (به عنوان اسم افعال ناقصه) و خبر را منصوب (به عنوان خبر افعال ناقصه) می کنند.
- مثال: اَلطّالِبُ مُجتَهِدٌ (جمله اسمیه عادی) → کانَ اَلطّالِبُ مُجتَهِداً. (دانش آموز کوشا بود.)
- مثال: اَلطَّقسُ جَميلٌ (جمله اسمیه عادی) → لَيسَ اَلطَّقسُ جَميلاً. (هوا زیبا نیست.)
- حروف مشبهة بالفعل (مانند إنَّ، أنَّ، لکنَّ): مبتدا را منصوب (به عنوان اسم حروف مشبهة بالفعل) و خبر را مرفوع (به عنوان خبر حروف مشبهة بالفعل) می کنند.
- مثال: اَلعِلمُ نورٌ (جمله اسمیه عادی) → إِنَّ اَلعِلمَ نورٌ. (قطعاً دانش نور است.)
- مثال: اَلمُعَلِّمُ حاضِرٌ (جمله اسمیه عادی) → لَكِنَّ اَلمُعَلِّمَ حاضِرٌ. (اما معلم حاضر است.)
جمله اسمیه، با مبتدای مرفوع و خبری که معنای آن را تکمیل می کند، پایه و اساس بسیاری از ساختارهای پیچیده و زیبای زبان عربی است. درک دقیق انواع مبتدا و خبر و موارد اعراب محلی، کلید تسلط بر این حوزه است.
گالری مثال های جامع جمله اسمیه
در این بخش، مجموعه ای گسترده از مثال های متنوع جمله اسمیه را با اعراب گذاری کامل و ترجمه فارسی ارائه می دهیم. این مثال ها برای تقویت درک عملی و کاربردی شما از انواع مختلف مبتدا و خبر و ترکیب های آن ها طراحی شده اند.
مثال های مبتدا اسم ظاهر و خبر مفرد
| مثال عربی | اعراب و تحلیل | ترجمه فارسی |
|---|---|---|
| اَلقَلَمُ جَديدٌ. | اَلقَلَمُ: مبتدا، مرفوع. جَديدٌ: خبر، مرفوع. | قلم نو است. |
| اَلکُرسيُّ صَغيرٌ. | اَلکُرسيُّ: مبتدا، مرفوع. صَغيرٌ: خبر، مرفوع. | صندلی کوچک است. |
| اَلجَمَلُ صَبورٌ. | اَلجَمَلُ: مبتدا، مرفوع. صَبورٌ: خبر، مرفوع. | شتر صبور است. |
| اَلمَکتَبَةُ واسِعَةٌ. | اَلمَکتَبَةُ: مبتدا، مرفوع. واسِعَةٌ: خبر، مرفوع. | کتابخانه وسیع است. |
| اَلطّائِرُ حُرٌّ. | اَلطّائِرُ: مبتدا، مرفوع. حُرٌّ: خبر، مرفوع. | پرنده آزاد است. |
| اَلسَّماءُ صافِيَةٌ. | اَلسَّماءُ: مبتدا، مرفوع. صافِيَةٌ: خبر، مرفوع. | آسمان صاف است. |
| اَلشَّوارِعُ نَظيفَةٌ. | اَلشَّوارِعُ: مبتدا، مرفوع. نَظيفَةٌ: خبر، مرفوع. | خیابان ها تمیز هستند. |
| اَلطّالِبانِ مُؤَدَّبانِ. | اَلطّالِبانِ: مبتدا، مرفوع به الف. مُؤَدَّبانِ: خبر، مرفوع به الف. | دو دانش آموز باادب هستند. |
| اَلمُعَلِّمونَ مُتَفانونَ. | اَلمُعَلِّمونَ: مبتدا، مرفوع به واو. مُتَفانونَ: خبر، مرفوع به واو. | معلمان فداکارند. |
مثال های مبتدا ضمیر و خبر مفرد
| مثال عربی | اعراب و تحلیل | ترجمه فارسی |
|---|---|---|
| هِيَ مُهَندِسَةٌ. | هِيَ: مبتدا، محلاً مرفوع. مُهَندِسَةٌ: خبر، مرفوع. | او (مونث) مهندس است. |
| أَنا مُجتَهِدٌ. | أَنا: مبتدا، محلاً مرفوع. مُجتَهِدٌ: خبر، مرفوع. | من کوشا هستم. |
| أَنتَ صادِقٌ. | أَنتَ: مبتدا، محلاً مرفوع. صادِقٌ: خبر، مرفوع. | تو راستگو هستی. |
| هُما مُسافِرانِ. | هُما: مبتدا، محلاً مرفوع. مُسافِرانِ: خبر، مرفوع به الف. | آن دو (مذکر) مسافرند. |
مثال های خبر جمله فعلیه
| مثال عربی | اعراب و تحلیل | ترجمه فارسی |
|---|---|---|
| اَلطِّفلُ يَلعَبُ بِالکُرَةِ. | اَلطِّفلُ: مبتدا. يَلعَبُ بِالکُرَةِ: جمله فعلیه (فعل و فاعل مستتر هو و جار و مجرور)، محلاً مرفوع و خبر. | کودک با توپ بازی می کند. |
| اَلبِنتُ تَرسِمُ لَوحَةً. | اَلبِنتُ: مبتدا. تَرسِمُ لَوحَةً: جمله فعلیه (فعل و فاعل مستتر هی و مفعول به)، محلاً مرفوع و خبر. | دختر نقاشی می کشد. |
| اَلطُّلابُ يَدرُسونَ بِجِدٍّ. | اَلطُّلابُ: مبتدا. يَدرُسونَ بِجِدٍّ: جمله فعلیه (فعل و فاعل واو و جار و مجرور)، محلاً مرفوع و خبر. | دانش آموزان سخت درس می خوانند. |
| اَلقَمَرُ يُضيءُ اللَّيلَ. | اَلقَمَرُ: مبتدا. يُضيءُ اللَّيلَ: جمله فعلیه (فعل و فاعل مستتر هو و مفعول به)، محلاً مرفوع و خبر. | ماه شب را روشن می کند. |
| اَلرِّياحُ تَهُبُّ قَويّاً. | اَلرِّياحُ: مبتدا. تَهُبُّ قَويّاً: جمله فعلیه (فعل و فاعل مستتر هی و قید حالت)، محلاً مرفوع و خبر. | بادها به شدت می وزند. |
مثال های خبر جمله اسمیه
| مثال عربی | اعراب و تحلیل | ترجمه فارسی |
|---|---|---|
| اَلشَّجَرَةُ أَغصانُها طَويلَةٌ. | اَلشَّجَرَةُ: مبتدا. أَغصانُها طَويلَةٌ: جمله اسمیه (أغصانها: مبتدای دوم و مرفوع؛ طويلة: خبر دوم و مرفوع. ضمیر ها در أغصانها به الشجرة برمی گردد.)، محلاً مرفوع و خبر. | درخت، شاخه هایش بلند است. |
| اَلمَدينَةُ شَوارِعُها نَظيفَةٌ. | اَلمَدينَةُ: مبتدا. شَوارِعُها نَظيفَةٌ: جمله اسمیه، محلاً مرفوع و خبر. (ضمیر ها به المدینة برمی گردد.) | شهر، خیابان هایش تمیز است. |
| اَلرَّجُلُ صَوتُهُ جَميلٌ. | اَلرَّجُلُ: مبتدا. صَوتُهُ جَميلٌ: جمله اسمیه، محلاً مرفوع و خبر. (ضمیر ه به الرجل برمی گردد.) | مرد، صدایش زیباست. |
| اَلفاكِهَةُ لَونُها زاهٍ. | اَلفاكِهَةُ: مبتدا. لَونُها زاهٍ: جمله اسمیه، محلاً مرفوع و خبر. (ضمیر ها به الفاکهة برمی گردد.) | میوه، رنگش شاداب است. |
مثال های خبر شبه جمله (جار و مجرور)
| مثال عربی | اعراب و تحلیل | ترجمه فارسی |
|---|---|---|
| اَلعُصفورُ عَلَى الشَّجَرَةِ. | اَلعُصفورُ: مبتدا. عَلَى الشَّجَرَةِ: جار و مجرور، محلاً مرفوع و خبر. | گنجشک روی درخت است. |
| اَلکِتابُ فَوقَ المَکتَبِ. | اَلکِتابُ: مبتدا. فَوقَ المَکتَبِ: ظرف مکان (مضاف و مضاف الیه)، محلاً مرفوع و خبر. | کتاب بالای میز است. |
| اَلمَطرُ مِنَ السَّماءِ. | اَلمَطرُ: مبتدا. مِنَ السَّماءِ: جار و مجرور، محلاً مرفوع و خبر. | باران از آسمان است. |
| اَلجَنَّةُ تَحتَ أَقدامِ الأُمَّهاتِ. (حدیث شریف) | اَلجَنَّةُ: مبتدا. تَحتَ أَقدامِ الأُمَّهاتِ: ظرف مکان و مضاف الیه، محلاً مرفوع و خبر. | بهشت زیر پای مادران است. |
مثال های خبر شبه جمله (ظرف)
| مثال عربی | اعراب و تحلیل | ترجمه فارسی |
|---|---|---|
| اَلمُعَلِّمُ أَمامَ الطُّلّابِ. | اَلمُعَلِّمُ: مبتدا. أَمامَ الطُّلّابِ: ظرف مکان، محلاً مرفوع و خبر. | معلم جلوی دانش آموزان است. |
| اَلسَّفَرُ بَعدَ يَومٍ. | اَلسَّفَرُ: مبتدا. بَعدَ يَومٍ: ظرف زمان، محلاً مرفوع و خبر. | سفر پس از یک روز است. |
| اَلعَمَلُ صَباحاً. | اَلعَمَلُ: مبتدا. صَباحاً: ظرف زمان، محلاً مرفوع و خبر. | کار صبح است. |
| اَلفَرِحُ عِندَ النَّجاحِ. | اَلفَرِحُ: مبتدا. عِندَ النَّجاحِ: ظرف زمان، محلاً مرفوع و خبر. | شادی هنگام موفقیت است. |
مثال هایی از تقدیم خبر بر مبتدا
| مثال عربی | اعراب و تحلیل | ترجمه فارسی |
|---|---|---|
| مَتى الاِمتِحانُ؟ | مَتى: اسم استفهام (ظرف زمان)، محلاً مرفوع و خبر مقدم. الاِمتِحانُ: مبتدای مؤخر و مرفوع. | امتحان کی است؟ |
| کَم عُمُرُکَ؟ | کَم: اسم استفهام، محلاً مرفوع و خبر مقدم. عُمُرُکَ: مبتدای مؤخر و مرفوع. | چند سال داری؟ (عمرت چند است؟) |
| فِي الحَديقَةِ أَزهارٌ. | فِي الحَديقَةِ: جار و مجرور، محلاً مرفوع و خبر مقدم. أَزهارٌ: مبتدای مؤخر و مرفوع (نکره). | گل هایی در باغ است. |
| عَلَى المَکتَبِ کُتُبٌ. | عَلَى المَکتَبِ: جار و مجرور، محلاً مرفوع و خبر مقدم. کُتُبٌ: مبتدای مؤخر و مرفوع (نکره). | کتاب هایی روی میز است. |
| لِلشَّجَرَةِ ثِمارُها. | لِلشَّجَرَةِ: جار و مجرور، محلاً مرفوع و خبر مقدم. ثِمارُها: مبتدای مؤخر و مرفوع (ضمیر ها به الشجرة برمی گردد). | درخت میوه هایش را دارد. |
مثال های ترکیبی و کاربردی (از قرآن و احادیث)
| مثال عربی | اعراب و تحلیل | ترجمه فارسی |
|---|---|---|
| ﴿اللهُ نورُ السَّماواتِ وَ الأَرضِ﴾ (نور: ۳۵) | اللهُ: مبتدا و مرفوع. نورُ السَّماواتِ: خبر مفرد (مضاف و مضاف الیه)، مرفوع. | خداوند نور آسمان ها و زمین است. |
| ﴿وَ هُوَ بِكُلِّ شَيءٍ عَليمٌ﴾ (انعام: ۱۰۱) | هُوَ: مبتدا، محلاً مرفوع. عَليمٌ: خبر مفرد، مرفوع. (بکل شيء: جار و مجرور و متعلق به علیم) | و او به هر چیزی داناست. |
| ﴿اَلدّينُ نَصيحَةٌ﴾ (حدیث شریف) | اَلدّينُ: مبتدا و مرفوع. نَصيحَةٌ: خبر مفرد و مرفوع. | دین نصیحت است. |
| ﴿كُلُّ نَفسٍ ذائِقَةُ المَوتِ﴾ (آل عمران: ۱۸۵) | كُلُّ: مبتدا و مرفوع. ذائِقَةُ المَوتِ: خبر مفرد (مضاف و مضاف الیه)، مرفوع. | هر نفسی چشنده مرگ است. |
تمرینات تعاملی و خودآزمایی
برای تثبیت یادگیری و ارزیابی درک خود از مبحث جمله اسمیه، تمرینات زیر را حل کنید. پاسخنامه کامل و تشریحی در انتهای این بخش آورده شده است.
۷.۱. تشخیص مبتدا و خبر و نوع خبر
در جملات زیر، مبتدا و خبر را مشخص کرده و نوع خبر را تعیین کنید (مفرد، جمله فعلیه، جمله اسمیه، شبه جمله).
- اَلماءُ صافٍ.
- اَلمُسافِرونَ يَرجِعونَ إِلَى البَيتِ.
- اَلفَلاحُ حَياتُهُ بَسيطَةٌ.
- اَلقُرآنُ في صُدورِنا.
- اَلأُمُّ تَحنُو عَلَى أَولادِها.
- اَلشِّتاءُ بَردُهُ قَوِيٌّ.
- اَللَّيلُ هُناكَ.
- اَلمَدرَسَةُ أَبوابُها مَفتوحَةٌ.
- ماذا أَمامَکَ؟
- عِندَ کُلِّ شَخصٍ عَقْلٌ.
۷.۲. اعراب گذاری مبتدا و خبر
مبتدا و خبر را در جملات زیر اعراب گذاری کنید (علامت اعرابی یا ذکر اعراب محلی).
- اَلجِبالُ شامِخَةٌ.
- هٰؤلاءِ مُؤَمِّنونَ.
- اَلطِّفلَةُ تَبکي.
- اَلنَّهارُ ضَوؤُهُ ساطِعٌ.
- لِکُلِّ داءٍ دَواءٌ.
پاسخنامه کامل و تشریحی تمرینات
۷.۱. تشخیص مبتدا و خبر و نوع خبر (پاسخ ها)
- اَلماءُ (مبتدا) صافٍ (خبر مفرد).
- اَلمُسافِرونَ (مبتدا) يَرجِعونَ إِلَى البَيتِ (خبر جمله فعلیه).
- اَلفَلاحُ (مبتدا) حَياتُهُ بَسيطَةٌ (خبر جمله اسمیه).
- اَلقُرآنُ (مبتدا) في صُدورِنا (خبر شبه جمله – جار و مجرور).
- اَلأُمُّ (مبتدا) تَحنُو عَلَى أَولادِها (خبر جمله فعلیه).
- اَلشِّتاءُ (مبتدا) بَردُهُ قَوِيٌّ (خبر جمله اسمیه).
- اَللَّيلُ (مبتدا) هُناكَ (خبر شبه جمله – ظرف).
- اَلمَدرَسَةُ (مبتدا) أَبوابُها مَفتوحَةٌ (خبر جمله اسمیه).
- ماذا (خبر مقدم – اسم استفهام) أَمامَکَ (شبه جمله، خبر مقدم).
- عِندَ کُلِّ شَخصٍ (خبر مقدم – شبه جمله) عَقْلٌ (مبتدای مؤخر).
۷.۲. اعراب گذاری مبتدا و خبر (پاسخ ها)
- اَلجِبالُ: مبتدا و مرفوع به ضمه ظاهره. شامِخَةٌ: خبر و مرفوع به ضمه ظاهره.
- هٰؤلاءِ: مبتدا و محلاً مرفوع (مبنی). مُؤَمِّنونَ: خبر و مرفوع به واو.
- اَلطِّفلَةُ: مبتدا و مرفوع به ضمه ظاهره. تَبکي: فعل مضارع مرفوع، فاعل آن (هی) مستتر، جمله فعلیه محلاً مرفوع و خبر.
- اَلنَّهارُ: مبتدا و مرفوع به ضمه ظاهره. ضَوؤُهُ ساطِعٌ: ضوؤه (مبتدای دوم و مرفوع)، ساطع (خبر دوم و مرفوع)، کل جمله اسمیه محلاً مرفوع و خبر.
- لِکُلِّ داءٍ: جار و مجرور، محلاً مرفوع و خبر مقدم. دَواءٌ: مبتدای مؤخر و مرفوع به ضمه ظاهره.
جمع بندی و نتیجه گیری
جمله اسمیه در زبان عربی، با ارکان اصلی خود یعنی مبتدا و خبر، دروازه ای به سوی درک عمیق تر و دقیق تر متون غنی این زبان است. در این مقاله به تفصیل به تعریف مبتدا و خبر، انواع گوناگون هر یک از آن ها (اسم ظاهر، ضمیر، مصدر مؤول برای مبتدا؛ و مفرد، جمله فعلیه، جمله اسمیه و شبه جمله برای خبر) و همچنین پدیده اعراب محلی پرداختیم. تأکید بر مثال های متعدد و تحلیل جزء به جزء آن ها، به شما کمک کرد تا پیچیدگی های این مبحث را به سادگی فراگیرید. نکاتی چون تقدیم خبر بر مبتدا نیز با مثال های کاربردی روشن شد.
برای تسلط کامل بر جمله اسمیه، تمرین مستمر و ساخت جملات متنوع، کلیدی ترین گام است. با به کارگیری این قواعد در جمله سازی های خود و تحلیل متون عربی، می توانید درک شهودی و عمیقی از نحو عربی به دست آورید و توانایی خود را در ترجمه و فهم متون افزایش دهید.
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "مثال های کاربردی جمله اسمیه | راهنمای کامل" هستید؟ با کلیک بر روی آموزش، اگر به دنبال مطالب جالب و آموزنده هستید، ممکن است در این موضوع، مطالب مفید دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "مثال های کاربردی جمله اسمیه | راهنمای کامل"، کلیک کنید.