چگونه issn مقاله را پیدا کنیم

برای شناسایی نشریات علمی و عمومی مانند مجلات و روزنامه‌ها از یک کد استاندارد جهانی به نام ISSN استفاده می‌شود. این شماره منحصر به فرد به محققان و کتابداران کمک می‌کند تا به سرعت و دقت به منابع اطلاعاتی دسترسی پیدا کنند. یادگیری روش‌های پیدا کردن ISSN برای هر پژوهشگری ضروری است.

ISSN چیست؟

ISSN که مخفف عبارت International Standard Serial Number به معنای شماره استاندارد بین‌المللی پیایندها است یک کد شناسایی منحصربه‌فرد هشت رقمی است که به نشریات پیوسته یا ادواری (مانند مجلات روزنامه‌ها سالنامه‌ها و مجموعه‌هایی که به صورت منظم و با شماره‌های متوالی منتشر می‌شوند) اختصاص داده می‌شود. هدف اصلی از ایجاد این سیستم تسهیل شناسایی و مدیریت این دسته از منابع اطلاعاتی در سطح جهانی است. برخلاف کتاب‌ها که با شماره استاندارد بین‌المللی کتاب (ISBN) شناسایی می‌شوند ISSN به کل یک نشریه ادواری اطلاق می‌شود و نه به یک نسخه یا مقاله خاص درون آن. این سیستم در دهه 1970 میلادی توسط یونسکو و شورای بین‌المللی مجامع فکری پایه‌گذاری شد و امروزه توسط شبکه‌ای از مراکز ملی در سراسر جهان تحت نظارت مرکز بین‌المللی ISSN در پاریس مدیریت می‌شود. استفاده از این شناسه فرآیندهای مرتبط با سفارش فهرست‌نویسی امانت مدیریت مجموعه‌ها و تبادل اطلاعات در کتابخانه‌ها پایگاه‌های اطلاعاتی و دنیای نشر را به طرز چشمگیری ساده‌تر و دقیق‌تر کرده است.

ساختار ISSN

ساختار شماره ISSN از یک رشته هشت رقمی تشکیل شده است که با یک خط فاصله به دو گروه چهار رقمی تقسیم می‌شود (مانند XXXX-XXXX). هفت رقم اول این شماره شناسه منحصر به فردی برای نشریه مورد نظر هستند و رقم هشتم به عنوان “رقم کنترل” یا “Check Digit” شناخته می‌شود. این رقم کنترل با استفاده از یک الگوریتم محاسباتی بر اساس هفت رقم قبلی تولید می‌شود و برای تأیید صحت کل شماره ISSN به کار می‌رود. این ساختار استاندارد خوانایی و قابلیت پردازش شماره را در سیستم‌های مختلف کامپیوتری و پایگاه‌های داده افزایش می‌دهد. وجود رقم کنترل خطاهای احتمالی در هنگام ورود یا انتقال شماره را به حداقل می‌رساند و اطمینان از صحت شناسایی نشریه را فراهم می‌کند. این فرمت ثابت در تمامی کشورها و برای انواع مختلف نشریات ادواری چه چاپی و چه الکترونیکی رعایت می‌شود و به استانداردسازی فرآیندهای مرتبط با این منابع کمک شایانی می‌کند.

ISSN شماره‌ای منحصر به فرد

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های ISSN منحصر به فرد بودن آن است. هر شماره ISSN تنها به یک عنوان نشریه ادواری خاص در یک فرمت معین اختصاص می‌یابد. این بدان معناست که اگر یک نشریه هم به صورت چاپی منتشر شود و هم به صورت آنلاین هر یک از این دو فرمت (چاپی و الکترونیکی) شماره ISSN جداگانه و متفاوتی خواهند داشت. به شماره ISSN نسخه چاپی pISSN (Print ISSN) و به شماره ISSN نسخه الکترونیکی eISSN (Electronic ISSN) گفته می‌شود. حتی اگر یک نشریه نام خود را تغییر دهد یا ناشر آن عوض شود ممکن است شماره ISSN جدیدی به آن اختصاص یابد اگرچه سیاست‌ها در این زمینه ممکن است بسته به مرکز ملی ISSN متفاوت باشد. اما برای یک عنوان و فرمت مشخص ISSN همیشه ثابت و یکتا باقی می‌ماند. این انحصار به تفکیک دقیق نشریات با عناوین مشابه یا هم‌نام کمک می‌کند و از سردرگمی در فرآیندهای شناسایی فهرست‌نویسی و استناد جلوگیری می‌نماید.

پیایند چیست؟

پیایند یا نشریه ادواری (Serial Publication) به هر نشریه‌ای گفته می‌شود که در فواصل زمانی منظم یا نامنظم منتشر می‌شود و انتظار می‌رود انتشار آن به طور نامحدود ادامه یابد. این تعریف شامل طیف وسیعی از منابع اطلاعاتی می‌شود که رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از مجلات (علمی تخصصی عمومی) روزنامه‌ها سالنامه‌ها (Annuals) گزارش‌های سالانه (Annual Reports) مجموعه‌های مقالات همایش‌ها (Proceedings) که به صورت سریالی منتشر می‌شوند و بولتن‌ها. ویژگی اصلی پیایندها انتشار متوالی آن‌ها در شماره‌ها جلدها یا بخش‌های پیاپی است. هر شماره جدید ادامه و تکمیل‌کننده شماره‌های قبلی است و معمولاً دارای شماره سریال یا تاریخ انتشار مشخصی است. به دلیل ماهیت مستمر و حجیم پیایندها مدیریت و شناسایی دقیق آن‌ها برای کتابخانه‌ها مراکز اطلاع‌رسانی و کاربران بسیار حیاتی است. سیستم ISSN دقیقاً برای پاسخگویی به این نیاز طراحی شده است و با ارائه یک شناسه استاندارد فرآیندهای مرتبط با پیایندها را در سطح بین‌المللی تسهیل می‌کند.

یک مثال از ISSN مقاله

درست است که ISSN به یک مقاله خاص اختصاص داده نمی‌شود بلکه شناسه مربوط به کل نشریه‌ای است که مقاله در آن منتشر شده است. با این حال برای اشاره به مقاله‌ای که در یک نشریه چاپ شده معمولاً از ISSN آن نشریه در کنار سایر اطلاعات کتاب‌شناختی استفاده می‌شود. فرض کنید مقاله‌ای با عنوان “اثرات تغییرات اقلیمی بر اکوسیستم‌های دریایی” در مجله‌ای با عنوان “علوم محیط زیست” منتشر شده است. اگر شماره ISSN این مجله 1234-5678 باشد هنگام استناد یا جستجو برای این مقاله ممکن است با اطلاعاتی شبیه به این مواجه شوید: “مقاله: اثرات تغییرات اقلیمی بر اکوسیستم‌های دریایی منتشر شده در مجله: علوم محیط زیست ISSN: 1234-5678”. این شماره 1234-5678 معرف خود مجله “علوم محیط زیست” است و نه فقط مقاله مورد نظر. با داشتن این ISSN می‌توانید به راحتی مجله را در پایگاه‌های اطلاعاتی پیدا کرده و سپس به شماره یا جلد مورد نظر که مقاله شما در آن قرار دارد دسترسی یابید. این مثال نشان می‌دهد که چگونه ISSN به صورت غیرمستقیم در فرآیند یافتن و ارجاع به مقالات درون نشریات ادواری نقش ایفا می‌کند.

کاربردهای ISSN

شماره استاندارد بین‌المللی پیایندها (ISSN) دارای کاربردهای گسترده و حیاتی در دنیای نشر کتابداری و تحقیقات علمی است. یکی از اصلی‌ترین کاربردهای آن شناسایی منحصر به فرد نشریات ادواری در سطح جهانی است. این شناسه یکتا امکان تفکیک دقیق نشریات با عناوین مشابه را فراهم می‌کند و از بروز اشتباه در فرآیندهای مختلف جلوگیری می‌نماید. در کتابخانه‌ها ISSN ابزاری ضروری برای فهرست‌نویسی سازماندهی مدیریت مجموعه‌ها سفارش و دریافت نشریات است. کتابداران با استفاده از این شماره می‌توانند به سرعت اطلاعات کتاب‌شناختی نشریه را در پایگاه‌های داده پیدا کرده و فرآیندهای داخلی خود را تسهیل کنند. برای پژوهشگران و نویسندگان ISSN نقش مهمی در استناد دقیق به منابع دارد. ذکر ISSN نشریه‌ای که مقاله در آن منتشر شده اعتبار استناد را افزایش داده و یافتن منبع اصلی را برای خوانندگان آسان‌تر می‌کند. پایگاه‌های اطلاعاتی علمی و چکیده‌نامه‌ها نیز از ISSN برای سازماندهی نمایه‌سازی و جستجوی نشریات استفاده می‌کنند. این شماره به عنوان یک کلید جستجو عمل کرده و دسترسی به مقالات منتشر شده در یک نشریه خاص را تسهیل می‌نماید. علاوه بر این ISSN در فرآیندهای مرتبط با توزیع فروش و مدیریت حقوق نشر نشریات ادواری نیز کاربرد دارد و به عنوان یک شناسه استاندارد در زنجیره تأمین اطلاعات مورد استفاده قرار می‌گیرد. داشتن ISSN برای یک نشریه به رسمیت شناختن آن در سطح بین‌المللی و افزایش اعتبار آن در جامعه علمی و نشر کمک می‌کند.

پیدا کردن ISSN نشریه از روی جلد و صفحه اول نشریه

یکی از ساده‌ترین و مستقیم‌ترین روش‌ها برای پیدا کردن شماره ISSN یک نشریه مراجعه به نسخه چاپی آن است. ISSN معمولاً در مکان‌های مشخصی روی جلد یا در صفحات اولیه نشریه درج می‌شود تا به راحتی قابل دسترسی باشد. به طور معمول این شماره را می‌توانید در یکی از نقاط زیر پیدا کنید: روی جلد مجله (معمولاً در بالا یا پایین) در صفحه عنوان (Title Page) در صفحه شناسنامه یا اطلاعات ناشر (Imprint Page) یا در صفحه فهرست مطالب (Table of Contents). ناشران موظف هستند ISSN را به صورت واضح و خوانا در یکی از این مکان‌ها درج کنند. فرمت رایج آن به صورت هشت رقم است که با یک خط فاصله به دو گروه چهار رقمی تقسیم شده است (مانند 2588-5555). اگر به نسخه چاپی نشریه دسترسی دارید کافی است صفحات ابتدایی آن را به دقت بررسی کنید. در برخی موارد ممکن است ISSN نسخه چاپی (pISSN) و ISSN نسخه الکترونیکی (eISSN) در صفحات داخلی نشریه چاپی نیز ذکر شده باشند به خصوص اگر نشریه هر دو فرمت را منتشر کند. این روش سریع‌ترین راه برای دسترسی به ISSN است مشروط بر اینکه نسخه فیزیکی نشریه در دسترس شما باشد.

مراجعه به وب‌سایت رسمی نشریه برای ISSN

در عصر دیجیتال دسترسی به وب‌سایت رسمی نشریات یکی از متداول‌ترین روش‌ها برای یافتن اطلاعات آن‌ها از جمله شماره ISSN است. اکثر نشریات علمی و عمومی دارای وب‌سایت اختصاصی هستند که در آن اطلاعات کاملی درباره نشریه سیاست‌های انتشار اعضای هیئت تحریریه و اطلاعات تماس ارائه می‌دهند. برای پیدا کردن ISSN در وب‌سایت نشریه به دنبال بخش‌هایی مانند “درباره ما” (About Us) “اطلاعات نشریه” (Journal Information) “تماس با ما” (Contact Us) “شناسنامه” (Imprint) یا حتی در قسمت پایین صفحه (Footer) بگردید. ناشران معمولاً ISSN (یا هر دو pISSN و eISSN در صورت وجود) را در این بخش‌ها به نمایش می‌گذارند. همچنین می‌توانید از قابلیت جستجوی داخلی وب‌سایت (اگر وجود داشته باشد) یا از قابلیت جستجو در صفحه مرورگر خود (با فشردن کلیدهای Ctrl+F و جستجوی عبارت “ISSN”) استفاده کنید. این روش به ویژه زمانی مفید است که دسترسی به نسخه چاپی نشریه ندارید و می‌خواهید به سرعت اطلاعات آن را به دست آورید. وب‌سایت رسمی معمولاً معتبرترین منبع برای تأیید اطلاعات مربوط به نشریه است.

استفاده از پایگاه داده ISSN بین‌المللی

مرکز بین‌المللی ISSN یک پایگاه داده جامع و معتبر از تمامی ISSNهای اختصاص داده شده در سراسر جهان نگهداری می‌کند. این پایگاه داده به صورت آنلاین قابل دسترسی است و ابزاری قدرتمند برای یافتن ISSN نشریات مختلف است. برای استفاده از این پایگاه کافی است به وب‌سایت رسمی مرکز بین‌المللی ISSN مراجعه کنید. در بخش جستجو می‌توانید عنوان کامل یا بخشی از عنوان نشریه مورد نظر خود را وارد کنید. سیستم پایگاه داده نتایج مرتبط را نمایش می‌دهد که شامل عنوان نشریه ISSN آن (یا pISSN و eISSN) کشور محل انتشار ناشر و گاهی اطلاعات تکمیلی دیگر است. این روش به ویژه زمانی کارآمد است که اطلاعات دیگری جز عنوان نشریه در اختیار ندارید یا می‌خواهید از صحت ISSNی که پیدا کرده‌اید اطمینان حاصل کنید. پایگاه داده ISSN بین‌المللی مرجع اصلی برای اطلاعات ISSN است و استفاده از آن دقیق‌ترین نتایج را به شما می‌دهد. البته دسترسی کامل به برخی امکانات پایگاه داده ممکن است نیازمند اشتراک باشد اما جستجوی اولیه معمولاً به صورت رایگان امکان‌پذیر است.

پیدا کردن ISSN نشریه با پرسش از کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی

کتابخانه‌های دانشگاهی تخصصی و عمومی به ویژه آن‌هایی که بخش مرجع قوی دارند منابع ارزشمندی برای یافتن اطلاعات کتاب‌شناختی از جمله ISSN نشریات هستند. کتابداران و متخصصان اطلاعات در این مراکز به پایگاه‌های داده تخصصی و ابزارهای جستجوی پیشرفته‌ای دسترسی دارند که ممکن است برای عموم کاربران در دسترس نباشد. اگر با استفاده از روش‌های قبلی نتوانستید ISSN نشریه مورد نظر را پیدا کنید می‌توانید با بخش مرجع یک کتابخانه معتبر تماس بگیرید یا به صورت حضوری مراجعه کنید. با ارائه اطلاعاتی که درباره نشریه دارید (مانند عنوان کامل نام ناشر سال انتشار یا هر اطلاعات دیگری که در اختیار دارید) کتابدار می‌تواند با جستجو در کاتالوگ‌های داخلی پایگاه‌های اطلاعاتی اشتراکی یا حتی تماس با مراکز ملی ISSN شماره مورد نظر را برای شما پیدا کند. این روش به خصوص برای نشریات قدیمی‌تر کمیاب‌تر یا آن‌هایی که اطلاعات آنلاین کمتری دارند می‌تواند بسیار مؤثر باشد. کتابخانه‌ها به عنوان مراکز مدیریت و سازماندهی اطلاعات نقش کلیدی در دسترسی به این گونه شناسه‌ها ایفا می‌کنند.

تفاوت ISSN با ISBN

ISSN و ISBN هر دو سیستم‌های شناسایی استاندارد هستند که در دنیای نشر به کار می‌روند اما برای انواع مختلفی از منابع اطلاعاتی طراحی شده‌اند و تفاوت‌های اساسی با یکدیگر دارند. ISSN (International Standard Serial Number) برای شناسایی نشریات پیوسته یا ادواری مانند مجلات روزنامه‌ها سالنامه‌ها و سایر منابعی که به صورت سریالی منتشر می‌شوند استفاده می‌شود. این شماره به کل نشریه اطلاق می‌شود و ثابت می‌ماند صرف نظر از اینکه کدام شماره جلد یا مقاله در آن منتشر شده است. ساختار ISSN یک کد 8 رقمی (شامل رقم کنترل) با فرمت XXXX-XXXX است. در مقابل ISBN (International Standard Book Number) برای شناسایی کتاب‌ها و تک‌نگاشتها (منابعی که به صورت یک‌باره یا در مجموعه‌ای محدود و از پیش تعیین شده منتشر می‌شوند) به کار می‌رود. هر ویرایش فرمت (مانند شومیز گالینگور الکترونیکی) و حتی هر جلد از یک کتاب چندجلدی ISBN منحصر به فرد خود را دارد. ساختار ISBN در حال حاضر یک کد 13 رقمی است. بنابراین تفاوت اصلی در نوع منبعی است که شناسایی می‌کنند: ISSN برای جریان مداوم انتشار (پیایندها) و ISBN برای منابع گسسته و کامل (کتاب‌ها).

ویژگی	ISSN (International Standard Serial Number)	ISBN (International Standard Book Number)
نوع منبع	نشریات پیوسته/ادواری (مجلات روزنامه‌ها سالنامه‌ها و غیره)	کتاب‌ها و تک‌نگاشتها
شناسایی	کل نشریه (نه یک شماره یا مقاله خاص)	یک عنوان یک ویرایش یک فرمت خاص از کتاب
ساختار	8 رقم (XXXX-XXXX)	13 رقم
هدف	شناسایی و مدیریت پیایندها در طول زمان	شناسایی و مدیریت کتاب‌ها

فرق بین DOI و ISSN

DOI و ISSN دو شناسه مهم در حوزه اطلاعات علمی هستند که هرچند ممکن است در کنار هم دیده شوند اما کاربردها و ماهیت کاملاً متفاوتی دارند. ISSN (International Standard Serial Number) همانطور که پیشتر توضیح داده شد یک شناسه 8 رقمی برای شناسایی کل یک نشریه پیوسته (مانند یک مجله علمی) است. این شناسه به خودِ نشریه اطلاق می‌شود و برای تمامی شماره‌ها و مقالات منتشر شده در آن نشریه یکسان است (البته با تفکیک فرمت چاپی و الکترونیکی). در مقابل DOI (Digital Object Identifier) یک شناسه منحصر به فرد و پایدار است که به یک شیء دیجیتال خاص مانند یک مقاله علمی منتشر شده آنلاین یک فصل از کتاب یک مجموعه داده یا یک گزارش فنی اختصاص داده می‌شود. هدف اصلی DOI فراهم کردن یک لینک دائمی و قابل استناد به آن شیء دیجیتال است. حتی اگر آدرس وب (URL) منبع تغییر کند DOI ثابت باقی می‌ماند و به کاربر اجازه می‌دهد همیشه به آخرین مکان آن منبع دسترسی پیدا کند. بنابراین در حالی که ISSN نشریه را شناسایی می‌کند DOI یک مقاله خاص (یا هر شیء دیجیتال دیگر) را درون آن نشریه شناسایی کرده و امکان دسترسی مستقیم به آن را فراهم می‌نماید. یک مقاله ممکن است هم بخشی از یک نشریه با ISSN مشخص باشد و هم خود دارای DOI منحصر به فردی باشد.

ویژگی	ISSN (International Standard Serial Number)	DOI (Digital Object Identifier)
نوع شناسه	شناسه نشریه پیوسته	شناسه شیء دیجیتال (معمولاً مقاله فصل کتاب داده)
محدوده شناسایی	کل نشریه (مجله روزنامه و غیره)	یک واحد اطلاعاتی دیجیتال خاص (مانند یک مقاله)
پایداری لینک	شناسه نشریه است مستقیماً به یک منبع آنلاین لینک نمی‌دهد	شناسه پایدار با قابلیت لینک مستقیم به منبع آنلاین
ساختار	8 رقم عددی (XXXX-XXXX)	رشته‌ای از حروف و اعداد (معمولاً با پیشوند 10.xxxx)
هدف اصلی	شناسایی و مدیریت نشریات پیوسته	شناسایی دائمی و قابلیت دسترسی پایدار به منابع دیجیتال

تفاوت ISSN و eISSN چیست؟

pISSN به شماره استاندارد بین‌المللی پیایندها برای نسخه چاپی یک نشریه و eISSN به همین شماره برای نسخه الکترونیکی (آنلاین) همان نشریه اشاره دارد. هر دو شماره منحصر به فرد هستند و به دلیل تفاوت در رسانه انتشار متفاوت از یکدیگرند.

آیا نشریات آنلاین (دیجیتال) هم ISSN دارند؟

بله نشریات آنلاین یا دیجیتال نیز مانند نشریات چاپی دارای ISSN هستند. به شماره استاندارد اختصاص یافته به نسخه الکترونیکی یک نشریه eISSN گفته می‌شود تا از نسخه چاپی آن (pISSN) متمایز گردد.

ISSN برای یک مقاله خاص است یا برای کل نشریه؟

ISSN برای کل نشریه یا پیایند (مانند یک مجله یا روزنامه) اختصاص داده می‌شود و نه برای یک مقاله خاص درون آن. این شماره شناسه منحصر به فرد نشریه است و تمامی مقالات منتشر شده در آن از این شناسه نشریه استفاده می‌کنند.

ISSN چند رقم دارد؟

شماره استاندارد بین‌المللی پیایندها (ISSN) از هشت رقم تشکیل شده است. این ارقام به دو گروه چهار رقمی تقسیم شده و با یک خط فاصله از هم جدا می‌شوند. رقم هشتم به عنوان رقم کنترل برای تأیید صحت شماره استفاده می‌شود.