ارگ علی شاه تبریز: تاریخچه، معماری و راهنمای بازدید | 1403

در قلب تبریز ارگ علی شاه یادگاری از شکوه ایوان جنوبی مسجد علی شاه قد برافراشته است. این بنا که روزگاری مسجد باشکوهی بود اکنون تنها دیوارهای سر به فلک کشیده اش باقی مانده تا عظمت گذشته را به یاد آورد. اگر به تبریز سفر کرده اید یا قصد بازدید از این شهر تاریخی را دارید حتما نام ارگ علی شاه به گوشتان خورده است. اما چه چیزی این بنا را تا این حد مهم کرده است؟ این محتوا به شما کمک می کند تا با تاریخچه معماری و نحوه دسترسی به این اثر تاریخی بیشتر آشنا شوید.

تاریخچه ارگ علی شاه تبریز

تاریخ ارگ علی شاه تبریز به قرن هشتم هجری قمری باز می گردد زمانی که تاج الدین علی شاه جیلانی وزیر مقتدر دستور ساخت مسجد جامع تبریز را صادر کرد. این مسجد قرار بود به یکی از باشکوه ترین بناهای مذهبی ایران تبدیل شود اما با مرگ ناگهانی علی شاه پروژه نیمه تمام رها شد. با این حال دیوارهای عظیم و مستحکم بنا هسته ای برای تحولات بعدی شدند.

در طول قرن ها ارگ علی شاه کاربری های مختلفی را تجربه کرد. در دوره قاجار به یک قلعه نظامی تبدیل شد و توپخانه و سربازخانه هایی به آن اضافه شد. در دوران مشروطه این ارگ به سنگری برای مبارزان آزادی خواه تبدیل شد و در برابر حملات نیروهای دولتی مقاومت کرد. در دوره پهلوی بخش هایی از ارگ تخریب شد و به پارک تبدیل شد. امروزه تنها دیوارهای جنوبی ارگ باقی مانده اند اما همچنان یادآور عظمت و شکوه گذشته هستند.

معماری ارگ علی شاه تبریز

معماری ارگ علی شاه تبریز تلفیقی از سبک های معماری ایلخانی و آذری است. دیوارهای عظیم و ضخیم طاق های بلند و استفاده از مصالحی مانند آجر و سنگ از ویژگی های بارز این بنا هستند. ارتفاع دیوارهای ارگ به بیش از 25 متر می رسد و ضخامت آن ها در برخی نقاط به 10 متر می رسد. این ابعاد عظیم نشان دهنده اهمیت استراتژیک بنا در طول تاریخ است.

در گذشته ارگ علی شاه با کاشی های فیروزه ای گچ بری های زیبا و کتیبه های تزئینی آراسته شده بود. اما متاسفانه بسیاری از این تزئینات در طول زمان از بین رفته اند. با این حال هنوز می توان بقایای آن ها را در برخی از قسمت های بنا مشاهده کرد. همچنین ارگ علی شاه دارای دالان ها و راهروهای زیرزمینی متعددی بوده است که در مواقع اضطراری مورد استفاده قرار می گرفتند.

ارگ علی شاه یا مسجد علی شاه؟

بسیاری از مردم ارگ علی شاه را با نام مسجد علی شاه نیز می شناسند. این نام گذاری به این دلیل است که بنای اولیه ارگ در واقع یک مسجد جامع بزرگ بوده است. تاج الدین علی شاه وزیر ایلخانی قصد داشت با ساخت این مسجد نام خود را در تاریخ جاودانه کند. اما با مرگ او پروژه نیمه تمام رها شد و مسجد هرگز به طور کامل تکمیل نشد. با این حال نام مسجد علی شاه همچنان بر روی این بنا باقی مانده است.

ارگ علی شاه در گذر زمان

بنای اولیه

بنای اولیه ارگ علی شاه در اوایل قرن هشتم هجری قمری در دوره ایلخانان ساخته شد. هدف از ساخت این بنا ایجاد یک مسجد جامع بزرگ بود که بتواند پذیرای تعداد زیادی نمازگزار باشد. تاج الدین علی شاه وزیر مقتدر ایلخانی شخصا بر روند ساخت این مسجد نظارت داشت و تمام تلاش خود را برای ساخت یک بنای باشکوه به کار گرفت.

عصر ایلخانان

در دوره ایلخانان ارگ علی شاه به عنوان یکی از مهم ترین مراکز مذهبی و فرهنگی تبریز شناخته می شد. این مسجد محل برگزاری نمازهای جمعه و اعیاد مذهبی بود و بسیاری از علما و دانشمندان در آن به تدریس و بحث و تبادل نظر می پرداختند. با این حال با مرگ تاج الدین علی شاه روند ساخت مسجد متوقف شد و بنا به حال خود رها شد.

عصر قاجار

در دوره قاجار ارگ علی شاه به یک قلعه نظامی تبدیل شد. عباس میرزا ولیعهد قاجار دستور داد تا این بنا را به یک پایگاه نظامی مستحکم تبدیل کنند. در این دوره توپخانه سربازخانه ها و سایر تاسیسات نظامی به ارگ اضافه شد و این بنا به یکی از مهم ترین مراکز نظامی ایران تبدیل شد.

دوران پس از مشروطه

در دوران پس از مشروطه ارگ علی شاه شاهد تحولات زیادی بود. در این دوره این بنا به سنگری برای مبارزان آزادی خواه تبدیل شد و در برابر حملات نیروهای دولتی مقاومت کرد. همچنین در این دوره بخش هایی از ارگ تخریب شد و به پارک تبدیل شد.

در دوران پهلوی

در دوران پهلوی ارگ علی شاه به عنوان یک اثر تاریخی مورد توجه قرار گرفت. در این دوره تلاش هایی برای مرمت و بازسازی این بنا انجام شد. همچنین در این دوره پارک ملت در اطراف ارگ ساخته شد و این بنا به یکی از جاذبه های گردشگری تبریز تبدیل شد.

در دوره جمهوری اسلامی

در دوره جمهوری اسلامی ارگ علی شاه همچنان به عنوان یک اثر تاریخی و فرهنگی مورد توجه قرار دارد. در این دوره تلاش هایی برای حفظ و نگهداری این بنا انجام شده است. همچنین در این دوره مصلی بزرگ تبریز در نزدیکی ارگ ساخته شد و این بنا به یکی از مهم ترین مراکز مذهبی تبریز تبدیل شد.

در ارگ علی شاه چه چیزی را مشاهده خواهید کرد؟

امروزه تنها دیوارهای جنوبی ارگ علی شاه باقی مانده اند. با این حال این دیوارها همچنان یادآور عظمت و شکوه گذشته هستند. بازدیدکنندگان می توانند از این دیوارها بقایای تزئینات و کتیبه ها و همچنین دالان ها و راهروهای زیرزمینی ارگ دیدن کنند. همچنین در محوطه ارگ یک موزه کوچک نیز وجود دارد که در آن اشیاء و اسنادی مربوط به تاریخ ارگ به نمایش گذاشته شده است.

دسترسی به ارگ علی شاه تبریز

دسترسی به ارگ علی شاه تبریز بسیار آسان است. این بنا در مرکز شهر تبریز در نزدیکی میدان ساعت واقع شده است. بازدیدکنندگان می توانند با استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی مانند اتوبوس و تاکسی به ارگ دسترسی پیدا کنند. همچنین ایستگاه مترو نیز در نزدیکی ارگ وجود دارد.

جاهای دیدنی نزدیک ارگ علی شاه تبریز

در نزدیکی ارگ علی شاه تبریز جاذبه های گردشگری متعددی وجود دارد. از جمله این جاذبه ها می توان به میدان ساعت موزه آذربایجان مسجد کبود خانه مشروطه و بازار تبریز اشاره کرد. بازدیدکنندگان می توانند با یک برنامه ریزی مناسب از تمام این جاذبه ها در یک روز دیدن کنند.

هتل های نزدیک ارگ علی شاه تبریز

در نزدیکی ارگ علی شاه تبریز هتل های متعددی وجود دارد که اقامت راحتی را برای بازدیدکنندگان فراهم می کنند. از جمله این هتل ها می توان به هتل بین المللی تبریز هتل شهریار هتل پارس و هتل گسترش اشاره کرد. این هتل ها امکانات رفاهی مناسبی را به مهمانان خود ارائه می دهند.

رستوران های نزدیک ارگ علی شاه تبریز

در نزدیکی ارگ علی شاه تبریز رستوران های متعددی وجود دارد که انواع غذاهای ایرانی و بین المللی را ارائه می دهند. از جمله این رستوران ها می توان به رستوران حاج علی رستوران برکه رستوران ایمانی و رستوران شاهین اشاره کرد. این رستوران ها با ارائه غذاهای باکیفیت و خوشمزه تجربه ای لذت بخش را برای بازدیدکنندگان فراهم می کنند.

ساعات بازدید از ارگ علی شاه تبریز

بازدید از محوطه بیرونی ارگ علی شاه تبریز در هر ساعتی از شبانه روز امکان پذیر است و برای بازدید از موزه ارگ باید در ساعات اداری مراجعه کنید.

آدرس ارگ علی شاه تبریز

ارگ علی شاه تبریز در مرکز شهر تبریز ضلع جنوبی تقاطع امام خمینی و خیابان فردوسی نزدیکی محدوده میدان ساعت واقع شده است.

قدمت ارگ علیشاه تبریز چقدر است؟

قدمت ارگ علیشاه تبریز به اوایل قرن هشتم هجری قمری در دوره ایلخانان باز می گردد.

ارگ علیشاه در چه سالی به ثبت آثار ملی رسید؟

ارگ علیشاه در تاریخ 15 دی 1310 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

چرا به مسجد علیشاه ارگ علیشاه یا ارگ تبریز هم گفته می شود؟

به دلیل اینکه بنای اولیه این ارگ یک مسجد جامع بزرگ بوده است به آن مسجد علیشاه نیز گفته می شود و به دلیل استحکام و نوع کاربری نظامی به ارگ تبریز نیز شهرت یافته است.

مهم ترین ویژگی ارگ علیشاه تبریز چیست؟

مهم ترین ویژگی ارگ علیشاه تبریز دیوارهای عظیم و مستحکم آن است که نشان دهنده اهمیت استراتژیک این بنا در طول تاریخ است.

برای بازدید از ارگ علیشاه تبریز باید ورودی پرداخت کرد؟

بازدید از محوطه ارگ رایگان است اما برای بازدید از موزه ارگ باید بلیط تهیه کنید.

ارگ علیشاه تبریز در چه زمانی و توسط چه کسی ساخته شد؟

ارگ علیشاه تبریز در اوایل قرن هشتم هجری قمری توسط تاج الدین علی شاه وزیر ایلخانی ساخته شد.

چطور به تبریز سفر کنیم؟

برای سفر به تبریز می توانید از وسایل حمل و نقل مختلفی مانند هواپیما قطار اتوبوس و خودروی شخصی استفاده کنید.