مذاکرات عمان مطابق پارامترهای ایران برگزار شد/ الگوی توافق همان است که در برجام بود/ در مذاکرات «جمع آوری تاسیسات هسته ای» مطرح نشد

زهره نوروزپور: اولین دور گفت وگوهای غیرمستقیم ایران و آمریکا در عمان برگزار شد. دوطرف ابراز خوشبینی کرده اند که مذاکرات به خوبی پیش رفته و شنبه هفته آینده دور دوم آن احتمالا در مکانی دیگر برگزار خواهد شد. رسانه های خبری داخلی و غربی تا این لحظه اخبار مثبتی را مخابره کرده اند و به طور کلی نشان می دهد که ظاهرا فضای مذاکره چه از لحاظ سیاسی و چه از لحاظ رسانه ای مثبت بوده است. در همین باره با دکتر رضا نصری کارشناس ارشد سیاست خارجی و حقوق دان بین الملل به آیت البرز گفت: به نظرم حرکت مثبتی در حوزه دیپلماسی آغاز شده که باید از آن به عنوان یک «پروژه ملی» – فارغ از سلایق سیاسی و جناحی – حمایت کرد. او همچنین گفت که باید با احتیاط خوشبین بود….
مشروح گفت وگوی آیت البرز با نصری را می خوانید:

مذاکرات مطابق معیارها و پارامترهای ایران برگزار شد/ بحث «جمع آوری تاسیسات هسته ای» مطرح نشد

* ارزیابی اولیه شما از مذاکرات عمان با توجه به صحبت های دکتر عراقچی و اظهارات کوتاه ویتکاف چیست؟

اول اینکه ایران با اعتماد به نفس وارد مذاکره شد. ترکیب هیات همراه وزیر امور خارجه و میزان آمادگی آن ها نشان دهنده جدیت ایران بود. در واقع تیم مذاکره کننده هم آمادگی بالایی داشت و هم با شناخت کامل نسبت به چالش ها و عواملی که ممکن است در واشنگن در فرایند مذاکراتی اخلال ایجاد کنند وارد میدان شد. دوم اینکه مذاکرات مطابق معیارها و پارامترها ایران برگزار شد؛ یعنی مذاکره به صورت غیرمستقیم بود زبان تهدید و تحمیل از طرف هیات آمریکایی کنار گذاشته شد هیات آمریکایی رفتار محترمانه ای داشت بحث «جمع آوری تاسیسات هسته ای» (Dismantlement) مطرح نشد و مبانی مشترکی برای ادامه مذاکرات به دست آمد. اینکه موقع خروج طرفین با آداب و نزاکت دیپلماتیک با یکدیگر برخورد کردند هم نشان می دهد سطحی از تفاهم بدست آمده است.

گامی مثبت در جهت رسیدن به توافق/ هرگونه خوش بینی باید با احتیاط همراه باشد

* اینکه قرار است مذاکرات ادامه داشته باشد را شما چه طور تفسیر می کنید؟ چه پیام و معنایی دارد؟

هدف از دور نخست مذاکرات غیرمستقیم سنجش میزان جدیت طرف آمریکایی بود. اینکه مقرر شد دور دوم نیز برگزار شود نشان می دهد ارزیابی هیأت ایرانی این بوده که طرف مقابل دست کم سطحی از جدیت از خود نشان داده و فعلاً می شود با همین فرمان ادامه داد. این گامی مثبت در جهت رسیدن به توافق است. با این حال هرگونه خوش بینی باید با احتیاط همراه باشد. هنوز در ابتدای مسیر قرار داریم و عوامل متعددی – چه در واشنگتن و چه در منطقه – همچنان در تلاش اند تا روند گفت وگو را مختل کنند. رژیم اسرائیل شبکه لابی های وابسته به آن و همچنین جریان نومحافظه کار جنگ طلب در آمریکا مانند گذشته تلاش خواهند کرد مذاکرات را به بن بست بکشانند تا گزینه ای جز تحریم و تقابل نظامی باقی نماند. برای موفقیت مسیر دیپلماسی باید این جریان ها مهار و از روند اصلی تصمیم سازی کنار زده شوند.

هجمه و حملات به ویتکاف و رسانه های ضدایرانی خارج نشین آغاز می شود/ الزاماً همه مخالفان داخلی نیت تخریب یا اهداف جناحی ندارند

* رسانه های آمریکایی مذاکرات را مثبت ارزیابی کرده اند و برخلاف برجام ما کمتر شاهد اخبار جعلی و فیک نیوزها بودیم. اخباری که واقعا روند مذاکره را مختل می کرد و حتی گاهی در مذاکرات دو طرف تاثیرگذار بود. اما این بار فضا بسیار متفاوت بود هم در رسانه ها هم در سیاسیون. تنها عده خاصی با این مساله مخالفت کرده و آیه یاس خواندند. نظر شما چیست؟

بسیاری از رسانه ها ارزیابی مثبتی داشتند و بیانیه رسمی کاخ سفید هم لحن سنجیده و محترمانه ای داشت. اما باید انتظار داشت در روزهای آتی در برخی رسانه های آمریکا هجمه ها و تخریب های گسترده ای علیه ویتکاف آغاز شود اخبار جعلی و تحلیل های مغرضانه – با هدف تاثیرگذاری بر فضای داخلی ایران – منتشر شود و حتی اتهامات جدیدی از سوی اسرائیل علیه ایران مطرح شود. از طرف دیگر باید انتظار داشت شبکه های فارسی زبان خارج از کشور نیز – مانند ایران اینترنشنال – تلاش کنند هرگونه نشست و تعامل یا توافق را به نحوی «شکست ایران» جلوه دهند تا افکار عمومی را نسبت به دستآوردهای احتمالی بدبین کنند. باید با آگاهی شناخت و هوشمندی با این فضاسازی ها برخورد کرد.

اما در مورد مخالفان داخلی نباید همه را به یک چشم نگاه کرد. برخی از آن ها بر این باورند که نباید انتظارات عمومی را بیش از حد بالا برد تا در صورت عدم دستیابی به نتیجه فضای سرخوردگی و یاس بر فضای کسب وکار سایه نیندازد. الزاماً همه مخالفان داخلی نیت تخریب یا اهداف جناحی ندارند و باید با همدلی و درک متقابل با آن ها تعامل کرد.

نباید نشست غیرمستقیم میان ایران و آمریکا را اقدامی علیه چین و روسیه تفسیر کرد

*به نظر شما چرا اروپا و روسیه و چین برخلاف دوره های پیشین غایب مذاکره بودند؟ 

در سال ۲۰۱۲ گفت وگوهایی میان ایران و آمریکا در عمان صورت گرفت که در آن کشورهای اروپایی چین و روسیه حضور نداشتند. این مذاکرات در نهایت پایه ای برای رسیدن به توافق برجام شد. امروز هم عدم حضور چین و روسیه به معنی بی اعتمادی ایران به آن ها نیست. ایران و آمریکا صرفاً از الگویی پیروی می کنند که در گذشته موفق آمیز بوده است. نباید نشست غیرمستقیم میان ایران و آمریکا را اقدامی علیه چین و روسیه تفسیر کرد. کشورهای اروپایی نیز – که در گذشته گاه با اتخاذ مواضع و ادبیاتی تند می کوشیدند نشان دهند همچنان در معادلات بین المللی نقش دارند – امروز دریافته اند که نمی توانند در قبال ایران رویکردی تندتر از ایالات متحده اتخاذ کنند.

سطحی از تفاهم میان آن ها شکل گرفته است

* طرفین به یک توافق اولیه رسیدند؟ یا درخواست یکدیگر را پذیرفته اند که قبول کرده اند شنبه آینده هم مذاکره کنند؟

اصولاً گفت وگویی موفقیت آمیز تلفی می شود که هر دو طرف از آن اظهار رضایت داشته باشند. یعنی هر دو طرف احساس کنند زمینه ای برای رسیدن به توافق وجود دارد. در مذاکرات اخیر اینکه طرفین ابراز رضایت کرده اند و برای دور دوم مذاکرات زمان تعیین کرده اند نشان می دهد سطحی از تفاهم میان آن ها شکل گرفته است.  

انعقاد توافق یک بحث است و حفظ آن یک بحث دیگر است باید در هر دو زمینه با برنامه و هوشمندی عمل کرد

*برخی از کنشگران سیاسی می گویند این دوره از مذاکره هم مانند برجام پس از ریاست جمهوری ترامپ نقض می شود یعنی همان سرنوشت برجام را پیدا می کند نظر شما چیست؟

دنیای سیاست پیش بینی ناپذیر است و نمی توان از الان با قاطعیت درباره آینده چهار ساله پیش داوری کرد. فعلاً یکی ویژگی های ترامپ این است قادر است در برابر هرگونه کارشکنی در داخل آمریکا به شکل موثری مقاومت کند. حزب دموکرات نیز فعلاً از نظر سیاسی و مقبولیت در افکار عمومی در موقعیتی نیست که بتواند مانعی جدی برای شکل گیری و اجرای توافق ایجاد کند یا حتی از آن خرده بگیرد. اگر توافق احتمالی به «مدیریت تنش» میان ایران و آمریکا طی چهار سال آینده منجر شود منطقی نیست رئیس جمهور بعدی به راحتی بتواند یا بخواهد آن را کنار بگذارد. در هر حال انعقاد توافق یک بحث است و حفظ آن یک بحث دیگر. باید در هر دو زمینه با برنامه و هوشمندی عمل کرد.

الگوی توافق به احتمال زیاد همان است که در برجام بود؛ یعنی رفع نگرانی در برابر رفع تحریم

* تیم مذاکره کننده برای توافق باید چه مسائل حقوقی را رعایت کنند و چه استراتژی برای جلسه بعد به کار ببندند؟

الگوی توافق به احتمال زیاد همان است که در برجام بود؛ یعنی رفع نگرانی در برابر رفع تحریم. اما تا زمانی که شکل و قالب توافق احتمالی روشن نشده نمی توان به طور دقیق درباره ابعاد حقوقی آن اظهارنظر کرد. هنوز مشخص نیست که این توافق به صورت یک معاهده دوجانبه تنظیم خواهد شد در قالب یک توافق سیاسی شکل می گیرد یا اینکه طرفین به دنبال الگوی دیگری هستند. این موارد در طی مذاکرات روشن خواهد شد و آنگاه می شود نسبت به ملاحظات حقوقی به شکل دقیق تر اظهارنظر کرد.

*ایا فکر می کنید لغو تحریم ها شدنی هست؟

لغو تحریم ها ممکن است اما نحوه بهره برداری از آن به خود ایران بستگی دارد.

315 315