پاسخ به ده پرسش مهم درباره کودتای نظامی در کره جنوبی/ پای یک زن در میان است!

رسول سلیمی: یون سوک یول، رئیس‌ جمهوری کره جنوبی در اواخر روز سه‌شنبه در یک سخنرانی غافلگیرکننده اعلام حکومت نظامی کرد و گفت که باید کشور را از «نیروهای ضد دولتی و هواداران کره شمالی» پاک کند. ماجرا از این قرار بود که رئیس‌جمهور یون سوک یول، پس از شدت گرفتن تنش‌ها و اختلافات شدید در پارلمان، در سخنرانی خود اظهار داشت که حکومت نظامی برای محافظت از کره جنوبی در برابر تهدیدهای خارجی، به‌ویژه از سوی کره شمالی، و همچنین مقابله با «عناصر ضد دولتی» ضروری است. این اعلام در پی اختلافات شدید میان حزب حاکم «قدرت مردم» و حزب مخالف بر سر لایحه بودجه سال آینده و تلاش‌های حزب مخالف برای استیضاح رئیس‌جمهور انجام شد.

تاریخ کره جنوبی درگیر کودتاهای نظامی دهه ۷۰ میلادی

در کره جنوبی که از اواخر دهه ۱۹۸۰ صاحب یک نظام دموکراتیک شده است، همچنان مداخله نظامی در امور غیرنظامی موضوعی بسیار حساس به شمار می‌رود. در طول دیکتاتوری‌هایی که پس از بازسازی کشور در دوره پس از جنگ جهانی دوم در کره جنوبی حاکم بودند، پارک چونگ هی، که پیش از ترور توسط رئیس سازمان جاسوسی کره جنوبی در سال ۱۹۷۹، نزدیک به ۲۰ سال بر کره جنوبی حکومت کرد، در جریان رخداد نخستین کودتای این کشور در ماه مه ۱۹۶‌۱ چندین هزار سرباز را روانه خیابان‌های سئول کرد.

کمتر از دو ماه پس از مرگ پارک، چون دو هوان، از فرماندهان ارتش، در دسامبر ۱۹۷۹ در کودتای دوم این کشور، تانک‌ها و نیروهای نظامی را راهی خیابان‌های سئول کرد. او سال بعد یک سرکوب  نظامی علیه یک قیام طرفدار دموکراسی در شهر جنوبی گوانگجو را رهبری کرد که حداقل ۲۰۰ کشته بر جا گذاشت. در تابستان ۱۹۸۷، اعتراضات خیابانی گسترده، حکومت چون را مجبور به پذیرش برگزاری انتخابات مستقیم ریاست جمهوری کرد.

ماجرای تنش ها در کره جنوبی از کیف گرانقیمت این زن شروع شد!

اما آغاز ماجرای حکومت نظامی و تلاش برای کودتا در کره جنوبی از جنجالی در پی دریافت کیفی گران قیمت توسط همسر رئیس جمهور شروع شد. پس از افشای تصاویری از این هدیه گران‌قیمت، رسانه‌ها آن را «رسوایی کیف دیور» نامیدند و برخی اعضای حزب رئیس‌جمهور خواستار عذرخواهی شدند. این ماجرا به دلیل نقض احتمالی قوانین ضد رشوه‌خواری، به شدت بر محبوبیت رئیس‌جمهور تاثیر گذاشت.

از رئیس جمهور کره جنوبی چه می دانیم؟

رئیس جمهور کنونی کره جنوبی در حالی رویکرد برخی سیاستمداران اواخر دهه ۱۹۸۰ را در پررنگ‌ کردن نقش کره شمالی در مشکلات داخلی در پیش گرفت که پارلمان کشور تحت سلطه اپوزیسیون است و پرونده رسوایی‌های مالی او و همسرش از محبوبیت حزب حاکم بر دولت کاسته است.

یون یکی از سیاستمداران محافظه‌کار و ملی‌گراست که در سال ۲۰۲۲ به قدرت رسید اما محبوبیت او در این مدت نزول کرده است و در بهار امسال در انتخابات پارلمانی حزب مخالف توانست به پیروزی قاطعی دست یابد. از آن زمان به بعد کار برای رئیس جمهوری کره جنوبی دشوار شده و حتی برخی احتمال می‌دهند که او نتواند دوره ریاست جمهوری خود را به پایان برساند.

 این در حالی است که با شکست کودتا در این کشور طرح استیضاح رئیس جمهور توسط ۱۹۰ نماینده مخالف و یک قانونگذار مستقل بدون حمایت هیچ یک از نمایندگان حزب حاکم به تصویب رسید. طبق قانون، طرح استیضاح باید بین ۲۴ تا ۷۲ ساعت پس از گزارش این طرح به جلسه عمومی به رأی گذاشته شود.

آغاز ماجرای حکومت نظامی و تلاش برای کودتا در کره جنوبی از جنجالی در پی دریافت کیفی گران قیمت توسط همسر رئیس جمهور شروع شد.

تقابل نمایندگان مجلس با نیروهای مسلح

این در حالی است که مجلس ملی کره دارای ۳۰۰ کرسی است که حزب قدرت مردم ۱۰۸ کرسی را در اختیار داشته و حزب دموکراتیک، حزب مخالف ۱۷۰ کرسی و دو حزب بازسازی و اصلاحات هریک به ترتیب ۱۲ و سه کرسی را در اختیار دارند.

چه آنکه در ساعات پرتنش حکومت نظامی شش ساعته، نیروهای مسلح ویژه با پشتیبانی بالگردهای ارتش و خودروهای زرهی ساختمان پارلمان را محاصره کردند اما نمایندگان مجلس کره جنوبی، برای ورود به ساختمان از دیوارها بالا رفتند و با کپسول‌های آتش‌نشانی مقابل نیروهای ویژه ایستادند تا بتوانند جلسه پارلمان را تشکیل دهند.

 نمایندگانی که موفق به ورود به ساختمان پارلمان شدند، اعلامیه حکومت نظامی یون را با ۱۹۰ رای و بدون هیچ مخالفی لغو کردند. در میان حامیان لغو حکومت نظامی نام ۱۸ نماینده هم‌حزبی رئیس جمهوری کره جنوبی (حزب دست‌راستی قدرت مردم) هم به چشم می‌خورد.

هر چند، قانون اساسی کره جنوبی به رئیس جمهوری این اختیار را داده که از ارتش برای حفظ نظم در «زمان جنگ، موقعیت‌های جنگی یا سایر وضعیت‌های اضطراری ملی مشابه» استفاده کند. اما همزمان به مجلس ملی نیز این اختیار را داده که با اکثریت آرا این دستور را لغو کند.

نقش احزاب آزاد در خنثی سازی کودتا

مهمترین نکته در حفظ دموکراسی کره جنوبی، نقش گروه‌های مدنی و کارگری بود که از عصر روز تلاش برای کودتا، در مرکز شهر سئول تجمعی با شمع برگزار کردند و خواستار استعفای رئیس جمهور کره جنوبی شدند. این اقدام یادآوری تظاهرات عظیم شمعی بود که در سال ۲۰۱۷ منجر به استیضاح پارک گئون هی، رئیس جمهوری سابق شد. معترضان همچنین در ادامه اعتراض خود سپس به سمت دفتر ریاست جمهوری راهپیمایی کردند.

شش حزب مخالف کره جنوبی لایحه ای برای استیضاح یون در پارلمان ارائه کردند و رأی گیری در این خصوص جمعه یا شنبه برگزار می‌شود. اعتراضات به حدی رسید که حتی برخی از اعضای کابینه رئیس جمهور از جمله وزیر دفاع نیز از سمت خود کناره‌گیری کردند.

در ساعات پرتنش حکومت نظامی شش ساعته، نیروهای مسلح ویژه با پشتیبانی بالگردهای ارتش و خودروهای زرهی ساختمان پارلمان را محاصره کردند اما نمایندگان مجلس کره جنوبی، برای ورود به ساختمان از دیوارها بالا رفتند تا بتوانند جلسه پارلمان را تشکیل دهند

موضع کشورهای جهان به کودتا در کره جنوبی

چین و کره شمالی درباره این رخداد سکوت کردند یا مواجه ای منفعلانه داشتند. اما آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا به خبرگزاری رویترز گفت که واشنگتن از این تصمیم اطلاع نداشت و افزود که انتظار دارد در روزهای آینده با همتای کره جنوبی خود گفتگو کند. اتحادیه اروپا روز چهارشنبه با انتشار بیانیه‌ای از تصمیم کره جنوبی برای لغو حکومت نظامی اضطراری استقبال کرد. در این بیانیه همچنین آمده است: «ما مجدداً بر شراکت راهبردی نزدیک خود با جمهوری کره که بر اساس منافع مشترک و ارزش های مشترک دموکراسی، حقوق بشر و حاکمیت قانون است تاکید می‌کنیم.»

این در حالی است که هرج و مرج سیاسی در کره جنوبی فرصت بالقوه‌ای را برای کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی ایجاد می‌کند تا از آن بهره ببرد، کسی که به انتخاب لحظات سیاسی مناسب برای آزمایش‌های تسلیحاتی بزرگ معروف است، برای مثال شلیک یک موشک بالستیک قاره‌پیما چند روز قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در ماه گذشته از نمونه چنین اقدامات بی ثبات کننده ای است.

تاثیر رخدادها بر بازارهای مالی

این بحران بازارهای مالی جهانی را نیز به لرزه درآورد و به اقتصاد کره جنوبی لطمه زد. ضمن اینکه شاخص سهام در این کشور نیز ۱.۴ درصد کاهش یافت. هرچند ارزش وون، واحد پول این کشور پایدار بود اما گفته می‌شود که گفتگوهای شبانه وزیر دارایی و رئیس بانک مرکزی این کشور و مداخله آنها باعث شده ارزش پول ملی کاهش نیابد.

از سوی دیگر به دنبال تحولات اخیر سئول سهام “کوپانگ کو” شرکت فناوری اطلاعات کره‌ای در بازار آمریکا ۳.۷ درصد کاهش یافت و ارزش سهام “اس‌کی تلکام” شرکت مخابرات کره‌ای و اپراتور شبکه‌های بی‌سیمی با کاهش ۱.۶ درصدی در بازار آمریکا همراه بود. مقام‌های کره جنوبی به دنبال آرام کردن بازارها بوده‌اند و “چوی سانگ موک” وزیر دارایی آن کشور وعده داد که تمام اقدامات ممکن برای تثبیت بازار مالی و ارز از جمله تزریق نامحدود نقدینگی را در دستور کار قرار دهد.

سرنوشت رئیس جمهور کره جنوبی چه خواهد شد؟

اما به نظر می رسد بحران به سادگی به پایان نرسد. طبق ماده ۶۰ قانون اساسی کره جنوبی، اگر رئیس‌جمهور در این بحران‌ها به اتهام شورش متهم شود، مجازات‌هایی همچون اعدام، حبس ابد یا حبس بیش از ۵ سال برای او در نظر گرفته خواهد شد. حتی اگر چنین حکمی صادر نشود، احتمال استیضاح رئیس‌جمهور وجود دارد. تحلیل‌گران بر این باورند که دوران ریاست‌جمهوری یون ممکن است در خطر باشد، زیرا علاوه بر بحران‌های سیاسی اخیر، جنجال‌ها و رسوایی‌های اجتماعی و اقتصادی نیز بر محبوبیت وی تاثیر گذاشته است. در همین حال پلیس کره جنوبی اعلام کرد که تحقیقات خود را درباره رئیس جمهور این کشور به اتهام شورش آغاز کرده است.

استیضاح چگونه اتفاق می افتد؟

اگرچه قانون اساسی رئیس جمهور را در برابر تعقیب محفوظ نگه می دارد، اما اجازه استیضاح را با رای دو سوم از ۳۰۰ نماینده مجلس ملی می دهد. حزب محافظه کار با ۱۰۸ کرسی، کمی بیش از یک سوم کرسی ها را در اختیار دارد. طبق قوانین کره جنوبی، دادگاه قانون اساسی باید ظرف ۱۸۰ روز پس از دریافت پیشنهاد استیضاح از مجلس ملی، تصمیم نهایی را اتخاذ کند. رسیدگی به پرونده استیضاح حداقل به هفت قاضی نیاز دارد و حداقل شش قاضی باید برای تصویب یک طرح رای دهند. استعفا یا برکناری از قدرت در نتیجه استیضاح منجر به برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری ظرف ۶۰ روز خواهد شد و احتمالاً دولت موقت قبل از رای گیری قدرت را در دست خواهد گرفت.

تنش در کره جنوبی به نفع امریکایی ها نیست

در گزارشی که سی‌ان‌ان منتشر کرده به این نکته توجه می شود که تلاش برای کودتا، یک واقعیت آزاردهنده برای ارتش ایالات متحده است که نزدیک به ۳۰ هزار سرباز و بزرگ‌ترین پایگاه برون مرزی خود را در کره جنوبی دارد که به ظن آنها، به‌عنوان یک مانع در برابر کره شمالی و وزنه تعادلی برای چین در یک منطقه استراتژیک حساس عمل می‌کند. این هرج و مرج احتمالا پیامدهای معناداری را در لحظه‌ای از تعمیق گسل‌های ژئوپلیتیکی در آسیا خواهد داشت، جایی که هم کره شمالی و هم چین در حال تقویت همسویی خود با روسیه در شرایط جنگ با اوکراین هستند.

در همین حال، سدریک لیتون، سرهنگ بازنشسته آمریکایی به سی‌ان‌ان گفته: هرگونه بی‌ثباتی در کره جنوبی پیامدهای مهمی برای سیاست‌های هند و اقیانوسیه ما دارد. هرچه ثبات در کره جنوبی کمتر باشد، تحقق اهداف سیاستی برای ما سخت‌تر می‌شود.

این در حالی است که ترامپ در دوره اول ریاست جمهوری خود تمرینات نظامی گسترده با کره جنوبی را به حالت تعلیق درآورد تا زمینه مذاکره با کیم جونگ اون فراهم شود. در همین حال رهبر کره شمالی خواسته است که دارایی های هسته ای ایالات متحده از شبه جزیره دور بماند و ترامپ در صورت تلاش برای از سرگیری مذاکرات با کیم، می تواند از برگزاری مانورهای بازدارندگی طولانی امتناع کند.

311213