نور کرم‌های شب‌تاب از کجا می‌آید؟

حقایق علمی 91؛

کرم‌های شب‌تاب با نورهای زیبای خود، شب‌های تاریک را به صحنه‌ای رویایی تبدیل می‌کنند. اما این نمایش خیره‌کننده نتیجه یک واکنش شیمیایی پیچیده است.

به گزارش خبرگزاری آیت البرز، کرم‌های شب‌تاب این موجودات کوچک درخشان از خانواده سوسک‌ها هستند و به دلیل نورافشانی طبیعی‌شان شناخته می‌شوند. این درخشش زیبا، که در تعریف علمی آن را زیست‌تابی (Bioluminescence) می‌نامند از یک واکنش شیمیایی درون بدن آنها ناشی می‌شود. زیست‌تابی این جاندار جدای از شمایل منحصربه‌فردش، نقش مهمی در بقای این موجودات ایفا می‌کند.

درخشش کرم‌های شب‌تاب به منظور برقراری ارتباط و جذب جفت استفاده می‌شود. هر گونه از این موجودات، الگوی نوری منحصربه‌فردی دارد که به کرم‌ها کمک می‌کند جفت مناسب خود را شناسایی کنند. نر‌ها با استفاده از این نورها، پیامی به ماده‌ها ارسال می‌کنند. ماده‌ها نیز در پاسخ، نور خاصی ایجاد می‌کنند تا علاقه خود را نشان دهند.

درخشش این کرم‌ها همچنین می‌تواند به عنوان یک ابزار دفاعی عمل کند. بسیاری از شکارچیان کرم‌های شب‌تاب را به دلیل وجود ترکیبات شیمیایی سمی در بدنشان نمی‌خورند. نور آنها به شکارچیان هشدار می‌دهد که این موجودات قابل خوردن نیستند.

به طور دقیق‌تر نور کرم‌های شب‌تاب از یک واکنش شیمیایی بین ماده‌ای به نام لوسیفرین و آنزیمی به نام لوسیفراز در بدن آنها ایجاد می‌شود. این واکنش در شرایط وجود اکسیژن و آدنوزین تری‌فسفات (ATP) رخ می‌دهد و باعث تولید نور سردی می‌شود که گرما تولید نمی‌کند. این ویژگی به کرم‌های شب‌تاب امکان می‌دهد بدون اتلاف انرژی زیادی بدرخشند.

کرم‌های شب‌تاب علاوه بر زیبایی، اهمیت بالایی در اکوسیستم دارند. آنها به کنترل جمعیت حشرات مضر کمک می‌کنند و نقش مهمی در زنجیره غذایی ایفا می‌کنند. با این حال، فعالیت‌های انسانی مانند تخریب زیستگاه و استفاده از آفت‌کش‌ها تهدیدی جدی برای بقای این موجودات است. 

جالب است بدانید زیست‌تابی کرم‌های شب‌تاب الهام‌بخش پژوهش‌های علمی بوده است. از این فرایند در علوم زیستی و پزشکی برای تصویربرداری از سلول‌ها و ارگان‌ها استفاده می‌شود. همچنین در فناوری‌های زیست‌محیطی برای شناسایی آلودگی‌ها و مطالعه فرآیند‌های زیستی بهره گرفته شده است.