طراحی ۴ سامانه آموزشی و فناورانه در سرای نوآوری فناوری اطلاعات و ارتباطات

خبرگزاری علم و فناوری آیت البرز – احسان عربی مفرد؛ سرا‌های نوآوری در اکوسیستم نوآوری و فناوری کشور علاوه بر این‌که می‌توانند در محدوده دانشگاهی تأثیرگذار باشند و افراد بسیاری را به سمت شرکت‌های دانش‌بنیان سوق دهند و شرکت‌های کارآفرین ایجاد کنند در رونق تولید و اقتصاد مقاومتی نیز نقش بسیار مؤثری ایفا می‌کنند.

اردیبهشت 1398 از طرف معاونت تحقیقات، فناوری و نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی اعلام شد که با توجه به ظرفیت دانشگاه در هر استان بین یک تا چند سرای نوآوری ایجاد و به‌صورت واحد فناوری مانند واحد‌های دانشگاهی فعالیت می‌کنند و مسائل مالی و قراردادی آنها کاملاً به‌صورت جداگانه انجام و دستورالعمل راه‌اندازی سرا‌ها هم ابلاغ می‌شود، سرا‌های نوآوری‌ای که شامل زیرساخت‌های فناوری و نوآوری، پارک‌های علم و فناوری، مراکز رشد، مراکز TTO، مراکز شتاب‌دهی، مراکز کسب و کار، مراکز ثبت اختراع و مراکز خدمات فناوری هستند و به‌صورت متمرکز ایجاد می‌شوند.

هفته دوم شهریور 98  بود که این اعلام و وعده محقق شد، وعده‌ای که چهار ماه بیشتر طول نکشید و نشان داد دانشگاه آزاد اسلامی در عرصه علم و فناوری و حرکت به سمت دانشگاه‌های کارآفرین و نسل چهارمی جدی است و در این راستا چهار سرا در نقاط مختلف کشور کلید خورد و ابتدا دو سرای نوآوری در دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان با محور «صنایع فلزی و ماشین‌سازی» و «کشاورزی» با رویکردی ملی کار خود را آغاز کرد.

سرای نوآوری فناوری اطلاعات و ارتباطات در زمینه‌های مختلفی مانند شناسایی نیاز‌ها و چالش‌های کسب و کار‌ها در حوزه‌ ICT، ارائه راه حل‌های نوآورانه و کاربردی برای ارتقای عملکرد کسب و کار‌ها، انجام مطالعات و پژوهش‌های علمی در زمینه‌های مختلف فناوری اطلاعات و ارتباطات و توسعه فناوری و پاسخ به نیاز‌های روزافزون جامعه فعالیت می‌کند

بعد از این دو سرای نوآوری در استان اصفهان در دانشگاه آزاد اسلامی استان گلستان هم نخستین سرای نوآوری در واحد گرگان با محور کشت، تجاری‌سازی و صادرات گیاهان زینتی گشایش یافت و اکنون حدود 30 سرای نوآوری در استان‌های مختلف و در محورهای متفاوت در واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی فعال هستند.

سرای نوآوری فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان(خوراسگان) یکی از این سراهاست که خبرنگار آیت البرز با مهدی حمیدخانی رئیس این سرا به گفت‌وگو نشسته و چگونگی راه‌اندازی، فعالیت‌ها، دستاوردها و برنامه‌های آن را جویا شده است. در ادامه مشروح این گپ و گفت را می‌خوانیم.

آیت البرز: چه شد که دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان برای ایجاد سرای نوآوری فناوری اطلاعات و ارتباطات انتخاب شد؟

حمیدخانی: انتخاب واحد اصفهان (خوراسگان) برای ایجاد سرای نوآوری فناوری اطلاعات و ارتباطات بر اساس معیار‌های متعددی از جمله سابقه و تجربه‌های موفق این واحد در حوزه‌ فناوری اطلاعات و ارتباطات، وجود فضای فیزیکی مناسب، تجهیزات و امکانات فناوری اطلاعات، ظرفیت استانی و حمایت و همکاری سایر نهاد‌های استان از جمله صندوق پژوهش و فناوری استان اصفهان و سازمان نظام صنفی رایانه استان اصفهان صورت گرفت.

آیت البرز: تازه‌ترین فعالیت‌های سرای نوآوری متبوع خود را تشریح کنید.

حمیدخانی: سرای نوآوری فناوری اطلاعات و ارتباطات با هدف توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات و پاسخ به نیاز‌های روزافزون جامعه، فعالیت‌های متعددی را در زمینه‌های مختلف انجام می‌دهد. برخی از مهم‌ترین فعالیت‌های این سرای نوآوری عبارت از حمایت از ایده‌های نوآورانه و شرکت‌های دانش‌بنیان، برگزاری دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های تخصصی، انجام پژوهش‌های کاربردی، ارائه خدمات مشاوره‌ای، توسعه همکاری‌ها و برگزاری رویداد‌های عمومی است.

به طور کلی، می‌توان گفت که سرای نوآوری فناوری اطلاعات و ارتباطات در زمینه‌های مختلفی مانند شناسایی نیاز‌ها و چالش‌های کسب و کار‌ها در حوزه‌ ICT، ارائه راه حل‌های نوآورانه و کاربردی برای ارتقای عملکرد کسب و کار‌ها، انجام مطالعات و پژوهش‌های علمی در زمینه‌های مختلف فناوری اطلاعات و ارتباطات و توسعه فناوری و پاسخ به نیاز‌های روزافزون جامعه فعالیت می‌کند. 

 
برخی از مهم‌ترین محصولات و طرح‌های درآمدزای این مرکز عبارتند از؛ سامانه پایشگر هوشمند چندکاره: این سامانه می‌تواند پارامتر‌های مختلف محیطی از جمله دما، رطوبت و کیفیت هوا، کیفیت خاک را رصد و تحلیل کند. 

بومی‌سازی برد‌های الکترونیکی هوشمند، سامانه بازرسی قرص و کپسول مبتنی بر هوش مصنوعی، ربات معامله‌گر بورس مبتنی بر هوش مصنوعی و سامانه یکپارچه مدیریت و بایگانی تصاویر پزشکی و دستگاه بازرسی شیشه‌های ویال از دیگر محصولات و طرح‌های درآمدزای سرای نوآوری فناوری اطلاعات و ارتباطات هستند.

سامانه مدیریت روشنایی هوشمند معابر شهری: این سامانه می‌تواند روشنایی معابر شهری را به طور خودکار بر روی داشبورد مدیریتی کنترل کند تا در مصرف انرژی صرفه جویی شود.

اپ‌ساز هوشمند: اپ‌ساز هوشمند ابزاری است که به کاربران امکان می‌دهد بدون نیاز به دانش برنامه نویسی، اپلیکیشن‌های تلفن همراه حرفه خود را ایجاد کنند. 

طراحی و سئو سایت شرکت‌های صنعتی به همراه تولید محتوا برای آنها، بازاریابی در فضای مجازی برای صنایع مختلف و اخذ مجوز ساخت مدرسه عالی مهارتی هوش مصنوعی و آغاز فعالیت آن هم از دیگر مهم‌ترین محصولات و طرح‌های درآمدزای این مرکز هستند.

آیت البرز: گویا سرای نوآوری فناوری اطلاعات و ارتباطات در طراحی و پیاده‌سازی سامانه‌‌های آموزشی و فناورانه دانشگاه هم فعالیت‌هایی داشته است. توضیح می‌دهید؟
 
حمیدخانی: بله، سرای نوآوری فناوری اطلاعات و ارتباطات طراحی و پیاده‌سازی چندین سامانه آموزشی و فناورانه را انجام داده است: 
-سامانه کاتب به آدرس kateb.iau.ir: کاتب یک پلتفرم آموزشی آنلاین است که با حمایت معاونت علوم، مهندسی و کشاورزی دانشگاه شکل گرفته است و به دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی امکان می‌دهد به طیف گسترده‌ای از محتوای آموزشی، از جمله دروس دانشگاهی، دوره‌های مهارتی و محتوای آموزشی مدارس در قالب ویدیو دسترسی داشته باشند.

آزمون در حین مشاهده ویدئو، آزمون پس از مشاهده ویدئو، تمرین، تحلیل آزمون و تمرین، زیرنویس با قابلیت جست‌وجو و ۵ سرویس هوش مصنوعی فعال از قابلیت‌های این سامانه است. ترجمه محتوا به زبان دیگر، تحلیل و مشخص شدن نقاط ضعف و قوت دانشجویان و پیشنهاد مشاهده محتوا به صورت هدفمند از قابلیت‌های آینده کاتب است. 

-سامانه فکرونه به آدرس fekrooneh.com: فکرونه یک پلتفرم آنلاین است که به کاربران امکان می‌دهد تا خلاقیت خود را از طریق ابزار‌های مختلفی مانند کتابساز و بازی ساز پرورش دهند. فکرونه اکنون بیش از ۵۰.۰۰۰ کاربر از سراسر کشور دارد و سال گذشته انتشارات فکرونه بیش از ۵۰ اثر چاپ و نشر داده است. تاکنون بیش از ۷.۰۰۰ بازی هم در فکرونه توسط کاربران ساخته شده است. (از مهرماه ۱۴۰۲ تاکنون)

– سامانه آزادبازار به آدرس azadbazar.isfahan.iau.ir: پلتفرم آزادبازار، مرکز نوآوری و خلاقیت دانشگاه آزاد اسلامی است. در این سامانه، محصولات دانش‌بنیانی که با دانش و تخصص دانشجویان و محققان خلق شده‌اند، به نمایش گذاشته می‌شوند. این سامانه، پلی است بین دانش و تجربه داخل دانشگاه و نیاز‌های جامعه، که افراد بیرون از دانشگاه نیز می‌توانند از این خدمات بهره‌مند شوند. 

-سامانه سفارشی سازی شده برای برگزاری دوره‌های حضوری و مجازی کانون کارشناسان دادگستری استان اصفهان.

آیت البرز: نحوه تعامل و همکاری نهاد‌ها و سازمان‌های مربوط با سرای نوآوری شما به چه صورت بوده و آیا تفاهمنامه و یا قراردادی در زمان فعالیت سرا تبادل شده است؟

حمیدخانی: سرای نوآوری فناوری اطلاعات و ارتباطات با طیف گسترده‌ای از نهاد‌ها و سازمان‌های مرتبط در سطوح مختلف محلی، ملی و بین‌المللی تعامل و همکاری دارد. این تعاملات به صورت‌های مختلفی از جمله موارد زیر انجام می‌شود: 
 
۱. تفاهم‌نامه‌ها و قرارداد‌ها (بیش از ۲۰ قراداد و تفاهم نامه)؛ انعقاد تفاهم‌نامه‌های همکاری با مراکز نوآوری، شتابدهنده ها، شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه ICT، نهاد‌های دولتی (از جمله شهرداری) و غیردولتی و سازمان‌های بین المللی برای انجام فعالیت‌های مشترک، تبادل دانش و تجربیات، ارائه خدمات مشاوره‌ای و پژوهشی و سایر زمینه‌های مرتبط. 

سرای نوآوری  فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان با هدف حمایت از ایده‌های خلاقانه و فناورانه و کمک به تجاری‌سازی آنها، فضایی را برای استقرار و فعالیت هسته‌ها و واحد‌های فناور و دانش‌بنیان فراهم کرده است. اکنون، بیش از ۴۰ هسته و واحد فناور و دانش‌بنیان در این مجموعه مستقر بوده و در حوزه‌های مختلف فناوری اطلاعات و ارتباطات فعالیت می‌کنند

عقد قرارداد با نهاد‌ها و سازمان‌ها برای ارائه خدمات خاص مانند برگزاری رویدادها، انجام مطالعات و طرح پژوهشی، ارائه خدمات ICT و فروش محصولات در حوزه فناوری اطلاعات. 
 
۲. برگزاری رویداد‌های مشترک؛ برگزاری کنفرانس‌ها، سمینارها، کارگاه‌های آموزشی، و سایر رویداد‌ها با مشارکت نهاد‌ها و سازمان‌های مرتبط به منظور تبادل دانش و تجربیات، ارائه دستاورد‌های پژوهشی و ایجاد فرصت‌های شبکه سازی. 
 
۳. ارائه خدمات مشاوره‌ای و پژوهشی؛ ارائه خدمات مشاوره‌ای به نهاد‌ها و سازمان‌ها در زمینه‌های مختلف مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات مانند طراحی و پیاده سازی سیستم‌های اطلاعاتی، امنیت سایبری، بازاریابی آنلاین، و مالکیت فکری. انجام پژوهش‌های کاربردی در حوزه‌های مورد نیاز نهاد‌ها و سازمان‌ها و ارائه نتایج به منظور ارتقای سطح دانش و آگاهی و حل چالش‌های موجود. 
 
۴. تبادل دانش و تجربیات؛ برگزاری جلسات مشترک، کارگروه‌ها و کمیته‌های تخصصی با حضور نمایندگان نهاد‌ها و سازمان‌های مرتبط برای تبادل دانش و تجربیات، بحث و گفتگو در مورد موضوعات مختلف، و ارائه راهکار‌های نوآورانه. 
 
۵. همکاری در زمینه‌های آموزشی؛ ارائه دوره‌های آموزشی تخصصی به کارکنان نهاد‌ها و سازمان‌های مرتبط در زمینه‌های مختلف فناوری اطلاعات و ارتباطات. 
 
۶. حضور در نمایشگاه‌ها و رویداد‌های بین‌المللی؛ حضور مشترک در نمایشگاه‌ها و رویداد‌های بین المللی مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات برای معرفی دستاوردها، تبادل دانش و تجربیات با شرکای بین المللی و ایجاد فرصت‌های همکاری. 
 
۷. تربیت نیروی متخصص در حوزه فناوری اطلاعات و معرفی به بازار کار؛ یکی دیگر از زمینه‌های مهم تعامل و همکاری سرای نوآوری فناوری اطلاعات و ارتباطات با نهاد‌ها و سازمان‌های مرتبط، تربیت نیروی متخصص در حوزه فناوری اطلاعات و معرفی آنها به بازار کار در قالب طرح پویش (اشتغال همزمان با تحصیل) است. 

در این طرح، سرای نوآوری با همکاری شرکت‌های دانش بنیان فعال در حوزه ICT، دوره‌های آموزشی تخصصی را برای دانشجویان برگزار می‌کند. این دوره‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که دانشجویان علاوه بر مباحث تئوری، مهارت‌های عملی لازم برای ورود به بازار کار را نیز کسب می کنند.

آیت البرز: با توجه به فعالیت متمرکز سرا در زمینه زیرساخت‌های فناوری و نوآوری، پارک‌های علم و فناوری، مراکز رشد، مراکز TTO، مراکز شتاب‌دهی، مراکز کسب و کار، مراکز ثبت اختراع و مراکز خدمات فناوری چه فعالیتی در سرای متبوع شما صورت گرفته است؟

حمیدخانی: ایجاد فضای کار اشتراکی؛ راه‌اندازی فضایی اشتراکی برای استقرار شرکت‌های نوپا، تیم‌های کارآفرینی و فناوران، فضایی مناسب برای تبادل ایده، همکاری و رشد این تیم‌ها را فراهم کرده است. 

زمینه سازی ایجاد آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های مجهز؛ با توجه به نیاز‌های منطقه و اولویت‌های فناورانه، آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های مجهز به تجهیزات مدرن در حوزه‌های هوش مصنوعی و متاورس با همکاری دانشگاه و یکی از نهاد‌های مرتبط در اولویت احداث قرار گرفته است. 

ارائه خدمات منتورینگ و کوچینگ؛ شرکت‌های نوپا و واحد‌های فناور با اتصال به منتور‌ها و کوچ‌های باتجربه در سرای نوآوری فناوری اطلاعات و ارتباطات، راهنمایی و پشتیبانی لازم را برای غلبه بر چالش‌ها و موانع موجود در مسیر رشد خود را خواهند داشت. 

ایجاد شبکه‌های همکاری و برگزاری رویداد‌های کارآفرینی و نوآوری؛ شبکه‌های همکاری بین شرکت‌های نوپا، واحد‌های فناور، سرمایه‌گذاران، دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و سایر ذینفعان در سرای نوآوری فناوری اطلاعات و ارتباطات به تبادل دانش، تجارب و منابع، تسهیل فرآیند تجاری‌سازی ایده‌ها و افزایش فرصت‌های همکاری بین آنها کمک می‌کند.

آیت البرز: برنامه‌های پیش روی سرای نوآوری متبوع‌تان را تشریح کنید و بفرمایید در تازه‌ترین تصمیم چه اهدافی را دنبال می‌کنید و چه تعداد هسته فناور، واحد فناور و شرکت در زیرمجموعه خود دارید.

حمیدخانی: با اتکا به مأموریت و وظایف کلی سرا‌های نوآوری برخی از برنامه‌های آینده سرای نوآوری فناوری اطلاعات و ارتباطات عبارتند از: 
-توسعه و تقویت زیرساخت‌های فناوری و نوآوری سرا: این امر می‌تواند شامل ایجاد آزمایشگاه‌های جدید و مجهز، ارتقای تجهیزات و فناوری‌های موجود، و توسعه فضا‌های اشتراکی برای استقرار شرکت‌های نوپا و واحد‌های فناور باشد. 
-تمرکز بر حوزه‌های فناوری‌های نوظهور: توجه ویژه به حوزه‌های فناوری‌های نوظهور مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء، رباتیک و متاورس و حمایت از شرکت‌های نوپا و واحد‌های فناور فعال در این حوزه‌ها. 
 
برنامه‌ها و محصولات فناورانه در دست ایجاد در سرای نوآوری فناوری اطلاعات و ارتباطات:
-دو سامانه کاربردی دیگر برای دانشگاه 

-چت‌بات مبتنی بر هوش مصنوعی برای واحد اصفهان با قابلیت پاسخگویی به سوالات دانشجویان در زمینه‌های مختلف از جمله ثبت نام، انتخاب واحد، فرآیند فارغ‌التحصیلی و دیگر خدمات آموزشی، پژوهشی، اداری، مالی و فرهنگی دانشگاهی 

-توسعه سامانه‌های آموزشی مبتنی بر گیمیفیکیشن (بازی وارسازی) و هوش مصنوعی

– توسعه سامانه‌های کاتب و آزاد بازار به عنوان سامانه‌های برند آموزشی و محصولات فناورانه دانشگاه آزاد اسلامی

سرای نوآوری  فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان با هدف حمایت از ایده‌های خلاقانه و فناورانه و کمک به تجاری‌سازی آنها، فضایی را برای استقرار و فعالیت هسته‌ها و واحد‌های فناور و دانش‌بنیان فراهم کرده است. اکنون، بیش از ۴۰ هسته و واحد فناور و دانش‌بنیان در این مجموعه مستقر بوده و در حوزه‌های مختلف فناوری اطلاعات و ارتباطات فعالیت می‌کنند.

آیت البرز: تأثیرگذاری سرای نوآوری متبوع شما در دانشگاه (درآمد غیرشهریه و ..)، شرکت‌های دانش‌بنیان، کارآفرینی، رونق تولید و. چگونه بوده است.

حمیدخانی: سرای نوآوری فناوری اطلاعات و ارتباطات در یکسال گذشته بیش از ۱۶۰ میلیارد ریال درآمد غیرشهریه‌ای از محل اجاره و رویالتی، دوره‌های آموزشی، طراحی و پیاده سازی سامانه برای سازمان‌ها و نهاد‌های مختلف، طرح‌های پژوهشی و فروش محصولات در حوزه‌های دیجیتال مارکتینگ، تولید محتوی، هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء، نرم افزار و اپلیکیشن داشته است.

آیت البرز: استقبال دانشجویان، اعضای هیئت علمی و دانشگاهیان از ایجاد سرای نوآوری چگونه بوده است؟

حمیدخانی: به طور کلی، استقبال از سرای نوآوری، چه از سوی دانشجویان و چه از سوی اعضای هیئت علمی و اساتید، مثبت بوده است. 

دانشجویان و اعضای هیئت علمی می‌توانند در دپارتمان‌ها، هسته‌ها، واحد‌های فناور و مدرسه عالیه مهارتی هوش مصنوعی سرای نوآوری حضور داشته باشند و در زمینه‌های مختلفی مانند آموزش، تحقیقات، توسعه محصول و بازاریابی فعالیت کنند. 

مشارکت در برگزاری رویداد‌ها از دیگر زمینه‌های تعامل با اساتید و دانشجویان بوده است. همچنین دانشجویان این امکان را دارند که در قالب طرح پویش (اشتغال همزمان با تحصیل) در شرکت‌های فناور و دانش بنیان سرا فعالیت داشته باشند.

آیت البرز: و کلام پایانی…

حمیدخانی: برگزاری نمایشگاه طرح پویش (اشتغال همزمان با تحصیل) با حضور شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان فعال در حوزه فناوری اطلاعات، برگزاری رویداد رقابتی اصفهان هوشمند ۲ در زمینه حل چالش‌های شهر با حمایت شهرداری اصفهان و از طریق مرکز توسعه کارآفرینی فناورانه نوپا واقع در سرای نوآوری، برگزاری رویداد ملی سرمایه گذاری KGC ۲۰۲۴ با هدف توسعه کاربری ابزار گیمیفیکیشن در انتقال مفاهیم دانشی به کسب و کار‌ها و عموم جامعه از طریق مرکز توسعه کارآفرینی فناورانه نوپا و برگزاری کارگاه‌های توانمند سازی تخصصی برای دانشجویان رشته کامپیوتر و فناوری اطلاعات در قالب طرح نشاط از دیگر فعالیت‌های سرای نوآوری فناوری اطلاعات و ارتباطات است.