۱۰ تیر در دنیای علم چه خبر؟  

تقویم علم؛

در این تقویم وقایع و رویدادهای مهم تاریخی مرتبط با علم و فناوری را مرور خواهیم کرد.

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آیت البرز، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۱۰ تیر برابر ۳۰ ژوئن را ورق می‌زنیم.

***

کشف بور

۳۰ ژوئن ۱۸۰۸ میلادی برابر با ۱۰ تیر ۱۱۸۷ خورشیدی، هامفری دِیوی، شیمی‌دان و مخترع انگلیسی، در مقاله‌ای که برای انجمن سلطنتی قرائت شد اعلام کرد که عنصر بور را جدا کرده است. دیوی اسیدبوریک را با پتاسیم در لوله‌ای مسی ریخته بود و آن را به مدت پانزده دقیقه تا حدی که به رنگ مایل به قرمز در بیاید حرارت داده بود. حاصل این عملیات، پودر خاکستری زیتونی‌ای بود که با آب و اسید نجوشیده بود و این نشان می‌داد که پتاسیم ناپدید شده است. هرچند دیوی به این کشف رسیده بود اما یک شیمی‌دان فرانسوی به نام ژوزف لویی گیلوساک، فقط ۹ روز زودتر به‌طور مستقل روی جداسازی بور کار کرده بود. دیوی همچنین در ۲۱ فوریه ۱۸۱۱ مقاله‌ای را در جلسه انجمن سلطنتی قرائت کرد و نام کلر را که تا آن‌زمان به گاز اکسی‌موریاتیک بود برگرفته از کلمه یونانی به معنی سبز معرفی کرد.

انفجار تونگوسکا

۳۰ ژوئن ۱۹۰۸ میلادی برابر با ۱۰ تیر ۱۲۸۷ خورشیدی، در ساعت ۷:۱۷ بامداد به وقت محلی، انفجاری بزرگ با قدرت نزدیک به ۱۲مگاتن حوالی رود پودکامنایا تونگوسکا در روسیه رخ داد. اعتقاد بر این است که علت این رویداد برخورد شهاب‌سنگ یا دنباله‌دار یا سیارکی به‌طول ۵۰ تا ۶۰ متر بوده است که انفجاری با قدرت بین ۵ تا ۳۰ مگاتن تی‌ان‌تی تولید کرد که هزار برابر قوی‌تر از انفجار اتمی هیروشیما بود. در اثر این انفجار مهیب، بیش‌از ۸۰میلیون درخت در مساحتی حدود ۲هزارو۱۵۰ کیلومترمربع نابود و شوک انفجاری برابر با ۵ ریشتر تولید شد.

خورشیدگرفتی

۳۰ ژوئن ۱۹۷۳ میلادی برابر با ۱۰ تیر ۱۳۵۲ خورشیدی، یکی از طولانی‌ترین خورشیدگرفتگی‌های کامل دوران مدرن رخ داد که از هزارسال قبل پیش‌بینی شده بود. این خورشیدگرفتگی را گروهی از دانشمندان انگلیسی، فرانسوی و آمریکایی با نمونه اولیه هواپیمای فراصوت کنکورد ۰۰۱ فرانسوی در پروازی از لاس پالماس در جزایر قناری به فورت لامی در چاد رصد کردند. مسیر این هواپیما از اقیانوس اطلس، صحرای بزرگ آفریقا و شرق آفریقا عبور کرد. سایه ماه با سرعت بیش‌از ۳هزار کیلومتر در ساعت حرکت می‌کرد. با پرواز در ارتفاع ۵۵هزار پا و سرعت جت، رصد مداوم خورشید‌گرفتگی به مدت ۷۴دقیقه، ۱۰ برابر بیشتر از زمانی که یک ناظر روی زمین می‌توانست ببیند امکان‌پذیر شد. بشر برای رصد خورشیدگرفتگی با این طول باید تا ۲۵ ژوئن ۲۱۵۰ منتظر بماند.

اولین ثانیه کبیسه

۳۰ ژوئن ۱۹۷۲ میلادی برابر با ۱۰ تیر ۱۳۵۱ خورشیدی، نظام ثانیه کبیسه برای اولین‌بار اجرا شد. در ثانیه کبیسه یک ثانیه به زمان جهانی اضافه می‌شود تا ساعت‌های اتمی فوق دقیق با چرخش زمین همگام باشند. از زمان پذیرش این سیستم در سال ۱۹۷۲، اولاً به دلیل انتخاب اولیه مقدار ثانیه روز خورشیدی برابر با  ۸۶۴۰۰ ثانیه تعیین‌شده در سال ۱۹۰۰و ثانیاً به دلیل کند شدن کلی چرخش زمین تا سال ۲۰۱۵ مدت‌زمان 26 ثانیه به زمان هماهنگ جهانی (UTC) اضافه شد. درواقع، متوسط زمان روز خورشیدی از ۲۴ ساعت یا ۸۶۴۰۰ ثانیه کمی بیشتر است، ازاین‌رو، اگر یک روز براساس ساعت جهانی را دقیقاً ۸۶۴۰۰ ثانیه در نظر بگیریم، اختلاف زمان جزئی با طول شبانه‌روز در سایر استانداردهای زمان خورشیدی، برای مثال زمان گرینویچ پیدا می‌کند. در ثانیه کبیسه این تفاوت به‌صورت تنظیم آن به ۸۶۴۰۱ یا ۸۶۳۹۹ ثانیه است. این ثانیه اضافه به صورت ۲۳:۵۹:۶۰ در ساعت‌های UTC نشان داده می‌شود. سال ۲۰۲۲ قرار شد تا سال ۲۰۳۵ از ثانیه کبیسه استفاده نشود.