صداوسیما باید اطلاعات اشتباهی که در مناظره مطرح شد را اصلاح کند

مهسا بهادری: کم‌تر از ده روز تا شروع چهاردهمین انتخابات ریاست جمهوری باقی مانده و اولین و مناظره کاندیداها نیز شب دوشنبه ۲۸ تیر برگزار شد. در این مناظره که با حضور شش کاندیدا برگزار شد چند نکته از دید کارشناسان مورد نقد قرار گرفت. یکی از این موضوعات بی‌حاشیه و چالشی نبودن مناظرات بود که کاندیداها علی‌رغم داشتن دیدگاه‌های متفاوت تلاش نکردند تا نظر مخالف خود را مطرح کنند و نکته بعد ارائه اطلاعات اشتباه از سوی چند نامزد بود.

برای بررسی این دو موضوع به گفت‌وگو با کامبیز نوروزی حقوقدان پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.

کیفیت برگزاری اولین مناظره را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

متاسفانه دوشنبه شب مناظره به مفهوم اصلی این کلمه نداشتیم. در مناظره دو دیدگاه که باهم در تقابل هستند، یکدیگر را به چالش می‌کشند. حالا من نمی‌دانم اینکه چنین اتفاقی رخ نداده، سیاست تلویزیون بوده یا سیاست خود نامزدها. ما می‌دانیم که نامزدهایی که در حال حاضر هستند در خیلی از موارد با یک‌دیگر توافق نظر ندارند و از اساس نظرهایشان در تضاد با یکدیگر است. اما در مناظره دوشنبه شب احتمالاً سیاست رسانه‌ای تلویزیون سبب شده که این تقابل صورت نگیرد و بدون این تقابل هم از جذابیت مناظره کم می‌شود و هم اثرگذاری آن در مخاطبان کاهش می‌یابد و در این موقعیت تخت و بی‌هیجان هم بسیاری از موضوعات ناگفته باقی می‌ماند.

در اولین مناظره مسئله‌ای مطرح شد که بار حقوقی داشته باشد؟

بله اولا چندتن از کاندیداها اطلاعات غلطی را ارائه دادند. دوما که نسبت به آقای روحانی و دولت ایشان نکاتی مطرح شد که کاملاً نادرست بود و مطابق با مقررات آقای روحانی حق دارد که در جلوی دوربین تلویزیون حاضر شود و صداوسیما هم موظف است که این حق را به فوریت به آقای روحانی بدهد وگرنه دچار نقض بی‌طرفی شده‌اند. در هر رسانه وقتی اطلاعات غلطی منتشر می‌شود آن رسانه موظف است که اطلاعات غلط را تصحیح کند و اعلام کند که اطلاعات درست این است.

حالا اگر بخواهیم جزئی‌تر به ماجرا بپردازیم آیا در دوره‌های قبلی و در مناظره‌های قبلی این موضوعی که به آن اشاره کردید رعایت می‌شد؟

در انتخابات ۱۴۰۰ که اصلا فضای مناظره‌ها انتخاباتی نبود و خیلی فضای یکنواختی حاکم بر جامعه بود؛ اگرچه که گاهی بخش‌ها به شکل مناظره‌ای در می‌آمد. در انتخابات ۹۶ و ۹۲ مناظره‌ها بیشتر شبیه شکل واقعی بود و میان نامزدها یک گفت‌وگو چالشی شکل می‌گرفت و حتی فضای مخالفت و موافقت هم وجود داشت و از این جهت بیشتر به اصل مناظره شباهت داشت.

در اولین مناظره چهاردهمین انتخابات ریاست‌جمهوری، ما شاهد این بودیم که شش نامزد، با رعایت انواع و اقسام تعارفات و کاملا سرپوشیده حرف‌های بسیار تکراری و کلی را مطرح کردند.

آیا ما به لحاظ فرم برگزاری و حالا شکلی که در حال برگزاری است شباهتی به استانداردهای جهانی داریم؟ و آیا می‌توانیم از لحاظ کیفیت با آن‌ها رقابت داشته باشیم؟

من اصولاً با این نوع مقایسه‌ها موافق نیستم چون که نظام‌های سیاسی، سنت‌های سیاسی و سطح دموکراسی کشورها با یکدیگر متفاوت است. این مقایسه بیش‌تر شبیه مقایسه شرکت ایران‌خودرو با شرکت مرسدس بنز است و خب نتیجه هم کاملا مشخص است که بسیار بایکدیگر تفاوت دارند. مناظره در ایران با جایی مثل ایالات‌متحده‌آمریکا که سنت مناظره در آن‌جا بسیار ریشه دارد، اصلا قابل قیاس نیست و بسیار فاصله دارد.

به لحاظ شکلی مناظره‌هایی که در کشور ما و به خصوص در این دوره در حال برگزاری است بسیار رسمی به شمار می‌آید. البته در سال‌های ۱۳۸۸، ۱۳۹۲ و ۱۳۹۶ مناظره ها به شکل درست‌تری برگزار شد.

برگزاری میزگردها با حضور مجریان خانم و کارشناسان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

اصولا انتخابات بسیار تابع هیجان عمومی است، هر اندازه که برنامه‌های انتخاباتی رسمی و تابع تعارفات قرار بگیرد از درجه هیجان آن کاسته می‌شود. پرسش‌هایی که در میزگردها مطرح می‌شود، جز دو سه مورد، کلی است و اغلب این نماینده‌ها هم برای آنکه دنبال اخذ رای هستند، حرف واقعیشان را مطرح نمی‌کنند. حضور کارشناس و گقت‌وگو با کاندیداها زمانی به درد می‌خورد که چالشی باشد و این گفت‌وگوها اصلا چالشی نیست.

کارشناس یک پرسشی را مطرح می‌کند که اغلب نامزدها هم به صورت کلی به سوال‌ها پاسخ می‌دهند. مثلا یک پرسش درباره گشت ارشاد مطرح شد و یکی از نامزدها گفتش که عمق راهبردی مطلب رو باید در موردش بحث کنیم. این که پاسخ نیست، این نامزد می‌خواهد واقعیت خودش را نشان ندهد. به همین خاطر هم نقدم بر این است که گفت‌وگوها اگر چالشی باشد نامزدها نمی‌توانند واقعیت خودشان را از منظر رای دهندگان پنهان کنند.

در مناظره‌های دوره‌های قبلی چه نکته‌ای وجود داشت که محل نقد به شمار می‌آمد؟

در تمام این سال‌ها محدودیت‌های مستقیم و غیرمستقیمی به نامزدها تحمیل شد که این موضوع باعث شده تا نامزدها مدام خودشان را سانسور کنند، این موضوع عملاً کیفیت مناظره‌ها را تنزل می‌دهد.

۲۴۵۲۴۵