2 فروردین در دنیای علم چه خبر؟

تقویم علم؛

در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز 2 فروردین برابر با 21 مارس را مرور خواهیم کرد.

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آیت البرز، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری ها، کشف ها و حتی زادروزها و درگذشت های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز 2 فروردین برابر با 21 مارس را ورق می زنیم.

***

واکسن سیاه زخم

21 مارس 1877 میلادی برابر با 2 فروردین 1256 خورشیدی، لویی پاستور در آزمایشگاهش در لیل، فرانسه، کار روی باکتری های سیاه زخم را آغاز کرد. بین سال های 1876 و 1877 بیماری سیاه زخم بین گاوها و گوسفندهای فرانسوی شایع و به بیماری مهلکی برای این دام ها تبدیل شده بود. رابرت کخ پیشتر باسیل سیاه زخم را شناسایی کرده بود و پاستور در مطالعاتی که آغاز کرد توانست واکسن سیاه زخم را تولید کند و در 21 مارس 1881 نتایج آزمایش موفقیت آمیز این واکسن را روی گوسفند اعلام کرد. واکسنی که پاستور تهیه کرد از سویه ضعیف شده باکتری سیاه زخم ساخته شده بود. او در 5 می همان سال، این واکسن را روی دسته بزرگ تری از گاو ها و گوسفندان آزمایش کرد و نشان داد دام هایی که با واکسن ایمن شده بودند از بیماری جان سالم به در بردند و زنده ماندند اما دام های گروه کنترل که واکسن دریافت نکرده بودند بیمار شدند و مردند. پاستور بعدها واکسن موثری برای هاری تولید کرد که 6 جولای 1885 روی جوزف مایستر آزمایش شد.

اصل طرد پایولی

21 مارس 1925 میلادی برابر با 2 فروردین 1304 خورشیدی، ولفگانگ پایولی، فیزیکدان اتریشی، اصل طرد خود را منتشر کرد. پایولی در سن 24 سالگی در مقاله ای در که نشریه آلمانی زبان Zeitschrift für Physik (ژورنال برای فیزیک) منتشر شد این ایده را مطرح کرد که دو الکترون مجاور نمی توانند در یک زمان دقیقا در  یک حالت باشند. این اصل برای درک پدیده های مختلف، از ذرات بنیادی تا ساختار ستاره ها، نقش اساسی ایفا می کند و نشان می دهد که هیچ دو الکترونی در اتم وجود ندارد که مجموعه اعداد کوانتومی آنها مشابه باشد. به دلیل ارایه این اصل که اکنون یکی از اصول مکانیک کوانتوم است پایولی در سال 1945 برنده جایزه نوبل فیزیک شد.

نامگذاری پلوتونیوم

21 مارس 1942 میلادی برابر با 2 فروردین 1321 خورشیدی، گزارشی محرمانه ارایه شد که نام پلوتونیوم را برای عنصر مصنوعی با عدد اتمی 94 پیشنهاد می کرد، زیرا این عنصر از نپتونیوم و اورانیوم، عناصر شماره های 92 و 93 جدول تناوبی عناصر شیمیایی پیروی می کرد. نمادهای Pu و Np هم برای مشخص کردن این عنصر پیشنهاد شده بود. این گزارش تا پس از جنگ جهانی دوم محرمانه ماند و سرانجام مجله انجمن شیمی آمریکا آن را در سال 1948 منتشر کرد. نویسندگان این گزارش، گلن سیبورگ و آرتور سی وال بودند. ازآنجاکه ادوین مک میلان و فیلیپ آبلسون، نپتونیوم کشف شده در 8 ژوین 1940 را براساس نام سیاره نپتون که خارج از مدار اورانوس قرار دارد، نامگذاری کرده بودند، نام عنصر بعدی در جدول تناوبی از سیاره بعدی، پلوتو، نامگذاری شد. اما نویسندگان به جای پلوتیوم نام پلوتونیوم را انتخاب کردند زیرا از نظر آنها «آهنگ بهتری داشت». ازسوی دیگر، آن دو Pu را به PI ترجیح می دادند.

کشف بیش از 5هزار سیاره فراخورشیدی

21 مارس 2022 میلادی برابر با 2 فروردین 1401 خورشیدی، ناسا اعلام کرد که در بایگانی سیاره های فراخورشیدی این سازمان، با جدیدترین ثبت های اضافه شده، تعداد سیاره های فراخورشیدی تایید شده از 5هزار جرم فراتر رفته است. این بایگانی ناسا، کشف سیاره های فراخورشیدی را که در مقالات علمی بررسی و منتشر شده و «با استفاده از روش های تشخیص چندگانه یا تکنیک های تحلیلی تایید شده اند» فهرست می کند. برخلاف ستاره های درخشانی که مستقیماً دیده می شود، سیارات فراخورشیدی (معمولاً) باید به طور غیرمستقیم شناسایی شوند، برای مثال، با روش سنجش تلو خوردن (طیف سنجی داپلر) که حرکت خفیف یک ستاره را به عقب و جلو که ناشی از کشش گرانشی یک سیاره در حال گردش است دنبال می کند. اولین گزارش سیاره فراخورشیدی را الکساندر ولسچان و دیل فریل با استفاده از نجوم رادیویی به تپ اختر PSR B1257+12 در 9 ژانویه 1992 ارایه کردند.