«برند باز» بودن در جوانان نشانه ای از بحران هویتی است

آفتاب نیوز :

سید سهیل رضایی روانشناس در مورد برندباز بودن نوجوانان و تاثیرات آن روی زندگی این نسل گفت: با توجه به این که در نوجوانی، احساس نیاز به دیده شدن ایجاد می شود، برندباز بودن را نیز می توان ناشی از این خصوصیت دانست اما به طور قاطعانه نمی توان به کمال گرایی یا عزت نفس ربط داد چرا که این خصوصیت طیف وسیعی از عوامل را در بر می گیرد.

استفاده از برند، تنها راه نمایش و پذیرش نوجوان در جامعه است

وی ارزش های جامعه را راهی برای دیده شدن نوجوان عنوان کرد و ادامه داد: از سوی دیگر در سنین نوجوانی شکل و شمایل موضوعات است که توجه نوجوانان را جلب می کند و به طور کلی، نوجوان به معنای موضوعات اهمیت نمی دهد و از همین رو پا فشاری روی جریان عزت و اعتماد به نفس مثل بعضی از آزمایشات پزشکی که در نوجوانی انجام نمی شود، کاری از پیش نمی برد.

این روانشناس با تاکید بر این که نوجوان میل به مطرح شدن دارد، افزود: وقتی تنها راه نمایش دارایی، توانایی و پتانسیل اجتماعی نوجوان استفاده از وسایل برند است، طبیعی است که با حمل نماد به جایگاهی در جامعه و همچنین ارزشی در بین دوستان خود دست پیدا کند.

وی با اشاره به شعار «وسایل برند، نشانه احترام گذاشتن به خود است» تصریح کرد: این شعار نیز ناشی از احساس نیاز به دیده شدن برای کسی است که پتانسیلی برای دیده شدن و ظرفیت دیگری برای ارایه ندارد. تاوان هزینه های آن را نیز کسی به جز خود شخص مبتلا پرداخت نمی کند؛ تاوان برندبازی به صورت فشار روانی و اقتصادی یا درگیری با خانواده خود را نشان می هد.

وی در مورد نوجوانان کلمه «نوجوانانه» را جایگزین کلمه «عاقلانه» دانست و اظهار داشت: با توجه به این که هر نوجوانی مطابق با ظرفیت خانواده خود، دنبال بهانه ای برای پیوستن به جامعه است و تلاش می کند که تصویر بهتری از خود به نمایش بگذارد، نمی توان کمبود را به تمام موارد برندباز بودن نسبت داد.

نوجوان به برند می بالد

رضایی یکی از عوامل گرایش به برندباز بودن را نظام آموزشی دانست و تشریح کرد: به اندازه ای که کودک در نظام آموزشی از رشد و پرورش بازمانده باشد، به همان اندازه روی استفاده از برند پافشاری می کند.

وی با بیان این که در نوجوانی چیزی را نمی توان جایگزین چیز دیگر کرد، تصریح کرد: در گذشته فوتبال و ستارگان این ورزش موضوع مورد تمرکز نوجوانان بودند. همچنین وقتی به علم و دانش اهمیت داده شود، دانشمندان به عنوان الگو شناخته خواهند شد و المپیادها و تحصیلات مورد تمرکز قرار خواهند گرفت اما امروزه جامعه از معنای زندگی خالی شده و هرالگو به طریقی سرکوب می شود، به این ترتیب جامعه از الگو خالی می شود و به دنبال آن نوجوان دسترسی به مباحث عمیق را از دست می دهد.

این روانشناس با بیان این که «برند» همیشگی است، تصریح کرد: طبیعی است که جامعه هیچ قهرمان و الگویی را تاب نیاورد چرا که ساختار قدرت از ترس، کمر به نابودی هر قهرمان می بندد، در چنین شرایطی طبیعتا تمام دارایی نوجوان تعدادی برند می شود که به آن ها می بالد. با این حال برندهای موجود در کشور باید حاوی ارزش برای نوجوانان باشند.

مدیریت آموزشی از اداره اجتماعی نوجوان عاجز است

رضایی نوجوانی را سن الگو و هویت یابی عنوان کرد و افزود: در برخورد با یک ضرورت به جای سرزنش باید درباره آن کار چاره اندیشی کرد، به عنوان مثال به نوجوانی که فقط تنقلات می خورد نباید خُرده گرفت؛ چه بسا باید فهمید که آیا این نوجوان گزینه های دیگری مثل غذاهای خوش رنگ و لعاب داشته و باز هم سراغ تنقلات رفته؟! بنابراین در جامعه مدرن امروزی نقد بر مدیریت اجتماعی و آموزشی است که از اداره اجتماعی نوجوان نه تنها عاجز مانده؛ بلکه نهادهای مختلف دست به تخریب نوجوان زده اند.

این روانشناس ادامه داد: به عبارت دیگر نه تنها فضای مناسب نوجوان در کشور و مدارس فراهم نشده بلکه به جای حمایت، ورود نوجوانان به فضاهای گوناگون نیز ممنوع می شود. از همین رو ساختار نوجوان با جامعه در تناقض قرار می گیرد و ماحصل این تناقض فاصله گرفتن نوجوان از جامعه است.

برندباز بودن نشانه ای از بحران هویتی است

رضایی برندباز بودن را در سنین بالا پررنگ تر دانست و تشریح کرد: علاوه بر این که برندباز بودن آقایان در حوزه اتومبیل و برای بانوان در زمینه پوشاک صدق می کند؛ نوجوانی نیز سن تمرین برای اجتماعی شدن است. به عبارت دیگر نه مهارت و تخصص ویژه ای برای نوجوان وجود دارد و نه در سن کسب مهارت است. از همین رو اگرچه برندباز بودن را نمی توان تنها به نوجوانان اطلاق کرد اما جمعیت وسیعی از این اختلال را نوجوانان تشکیل می دهند.

رضایی ابتلای افراد بالای 35 سال به این اختلال را نوعی از بحران هویت دانست و اظهار کرد: استفاده از برند به عنوان تضمینی برای کیفیت، نگران کننده نیست اما اگر این استفاده به منظور هویت یابی صورت بگیرد، زنگ هشدار را به صدا در می آورد. هزینه های افراطی و گزاف برای برندها نیز می توانند ناشی از فقدان هویت باشد. 

وی با اشاره به کمپانی های شاخص کیفیت خاطرنشان کرد: در نهایت حتی اسامی کشورها نیز برندی برای خود دارند. تصویر خشن و فقیری که با اشاره به کشور گواتمالا در ذهن شکل می گیرد برندی از این کشور است.